Organizacje sektora rolno-spożywczego reprezentujące branże wód i napojów, mleczarską, sokowniczą oraz browarniczą, a także producentów rolnych zwracają się z apelem w sprawie wprowadzenia do ustawy dot. systemu kaucyjnego zmian, które mają zapobiec wielomiliardowym stratom i wynikającym z nich nieuniknionym podwyżkom cen produktów żywnościowych oraz degradacji środowiska w postaci 16 miliardów opakowań po napojach, które trafią na wysypiska, zamiast zostać zebrane i przerobione na surowce wtórne w roku 2025.
W obecnym kształcie ustawa spowoduje:
- znaczące podwyżki cen napojów, napojów mlecznych, wód, soków, nektarów i piwa
- miliardowe straty w postaci karnych opłat, które uderzą w przetwórców i rolników
- obciążenie polskiego społeczeństwa dodatkowym podatkiem VAT naliczanym od kaucji
- zniszczenie dobrze działających systemów kaucyjnych na butelki szklane wielokrotnego użytku
- degradację środowiska - 16 miliardów opakowań w 2025 r. nie zostanie zebranych
- dyskryminację polskich przedsiębiorstw produkujących maszyny do zbiórki opakowań.
Ustawa wdrażająca system kaucyjny w Polsce ma kluczowe znaczenie dla ww. wymienionych branż i jest niezwykle potrzebna z punktu widzenia zbudowania efektywnej środowiskowo i ekonomicznie gospodarki opakowaniami po napojach. Niestety mimo licznych apeli ww. branż ustawa zawiera zapisy, które stanowią realne zagrożenie dla finansowej egzystencji zarówno przetwórców, jak i rolników produkujących surowce takie jak mleko, owoce, warzywa i chmiel.
Bez wprowadzenia niezbędnych poprawek obecnie zapisy projektu ustawy mogą doprowadzić do nieuzasadnionego wielomiliardowego wzrostu kosztów funkcjonowania przedsiębiorstw rolno-spożywczych oraz zniszczenia dobrze funkcjonujących systemów kaucyjnych na butelki szklane wielokrotnego użytku. Skutkiem będą nawet kilkudziesięciu procentowe wzrosty cen napojów, soków, napojów mleczarskich, wód i piwa. Uderzy to w polskich konsumentów i spowoduje spadek popytu. Tym samym znacząco pogorszy się i tak już trudna sytuacja finansowa zakładów przetwórczych i producentów rolnych.
Apelujemy o przyjęcie czterech krytycznych poprawek, które zapobiegną zarówno potencjalnym wielomiliardowym stratom z tytułu karnych opłat produktowych już w roku 2025, jak również stratom środowiskowym, w postaci 16 miliardów niezebranych opakowań po napojach:
1. Dodanie możliwości zbiórki opakowań samodzielnie lub poprzez organizacje odzysku w 2025 r. - zapisany w ustawie termin realizacji obowiązku zbiórki wyłącznie przez system kaucyjny już od 1 stycznia 2025 r. jest całkowicie niewykonalny zarówno ze względu na przepisy administracyjne. Poprawka umożliwi uniknięcie sytuacji, w której 16 miliardów opakowań w roku 2025 nie zostanie zaliczone do obowiązku zbiórki i nie będzie zbierane. Brak wprowadzenia poprawek oznacza karne opłaty produktowe, których wysokość może sięgnąć ponad 7 miliardów zł dla butelek PET i puszek metalowych oraz 23 mld zł dla szklanych butelek wielokrotnego użytku.
2. Zwolnienie kaucji na opakowania jednorazowego i wielokrotnego użytku z podatku VAT - system kaucyjny ma być zachętą dla społeczeństwa do działań prośrodowiskowych, a nie dodatkowym podatkiem dla polskich konsumentów i przedsiębiorców.
3. Uznania firm wprowadzających butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra za wprowadzających napoje bezpośrednio - ustawa w obecnym brzmieniu zniszczy bardzo dobrze funkcjonujące systemy kaucyjne na butelki wielokrotnego użytku prowadzone samodzielnie przez poszczególne firmy. Nie ma żadnego uzasadnienia dla zapisów ustawy, które nie dają możliwości firmom kontynuacji samodzielnego prowadzenia tych systemów i tym samym mogą spowodować masowe wycofywanie się z tego cennego pod względem środowiskowym opakowania.
4. Zmianę obowiązkowych poziomów zbiórki zapisanych w załączniku nr 1a do ustawy - nie ma żadnego racjonalnego powodu, żeby polska branża rolno-spożywcza była obciążona wyższymi obowiązkami niż te wynikające z przepisów unijnych. To kolejny cios w tak ważny sektor polskiej gospodarki jakim jest między innymi branża mleczarska i sokownicza.
5. Stworzenie równych szans dla polskich producentów maszyn do zbiórki opakowań i systemów operacyjnych przy budowie systemu kaucyjnego - obecny zapis tworzy wyraźną przewagę rynkową dla dużych zagranicznych firm produkujących maszyny zbierające opakowania, wymuszając bardzo krótki termin realizacji dostaw (1 stycznia 2025 r.). Dyskryminuje to polskie mniejsze przedsiębiorstwa i może przyczynić się do zawyżania cen tych urządzeń. Stworzenie tego typu sytuacji należy uznać wprost za działanie na szkodę polskiej gospodarki.
System kaucyjny jest niezwykle potrzebnym narzędziem do realizacji przez firmy przetwórcze, celów dotyczących zarówno poziomu zbiórki opakowań, jak i dostępu do surowca wtórnego (recyklatu). Jednocześnie to właśnie na firmach z ww. wyżej branż spoczywa cały ciężar utworzenia i utrzymania systemu kaucyjnego.
Państwo Polskie powinno zapewnić właściwe warunki prawne dla przedsiębiorców, gwarantujące efektywność ekonomiczną i środowiskową systemu, jego powszechność i przyjazność dla społeczeństwa. Niestety, bez proponowanych przez nas zmian ustawa szkodzi zarówno przetwórcom, rolnikom, jak i konsumentom, a co najważniejsze stwarza realne zagrożenie środowiskowe już w roku 2025.
