W sierpniu bieżącego roku Sejm przegłosował ustawę o systemie kaucyjnym, która ma zacząć obowiązywać od 2025 roku. Ma objąć trzy rodzaje opakowań: jednorazowe pojemniki z tworzyw sztucznych do 3 litrów, puszki metalowe do 1 litra oraz szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra. W związku z tym, pojawia się wiele pytań zarówno ze strony konsumentów, jak i sprzedawców czy producentów. Na te najbardziej nurtujące odpowiada Konrad Robak, country manager z firmy Tomra Collection Polska.
Pytania o zakres i możliwości recyklomatów
Szacujemy, że w Polsce będzie niemal 37 tysięcy punktów zbiórki - manualnej i automatycznej - licząc razem z punktami dobrowolnymi. Wśród nich znajdą się zarówno duże sklepy, jak i te najmniejsze, które, jak wynika z badań rynkowych, chętnie dołączają do systemu ze względu na wiążące się z tym korzyści. Możliwość zwrócenia opakowań do recyklingu przyciąga konsumentów, którzy decydują się na zrobienie tam zakupów. W europejskich systemach kaucyjnych zdecydowaną większość stanowią sklepy ze zbiórką manualną, jednak to ta automatyczna ma największy udział w ogólnej liczbie zebranych opakowań do recyklingu. Jest to średnio 95% ze zbiórki automatycznej i 5% ze zbiórki manualnej. Liczba opakowań, jakie recyklomat może przyjąć w ciągu dnia i na godzinę, różni się w zależności od typu maszyny i wielkości wewnętrznego pojemnika. Warto jednak podkreślić, że najmniejsze recyklomaty Tomra - M1 przyjmują około 1 000 opakowań na godzinę. Natomiast te najczęściej wybierane - recyklomaty R1, w sklepach wielkopowierzchniowych są w stanie przyjąć nawet 3 000 opakowań na godzinę. Co istotne, są one zaprojektowane do przyjmowania nawet 100 opakowań jednocześnie. Przeliczając to na cały dzień i zakładając, że placówka jest otwarta średnio przez 10-14 godzin, to recyklomat może przyjąć od 14 000 do 42 000 opakowań dziennie. Taka wydajność systemu jest szczególnie korzystna w miejscach o dużych natężeniach ruchu, takich jak centra handlowe, dworce czy inne miejsca publiczne, gdzie generowana jest duża liczba opakowań jednorazowych.
Kaucja w gotówce czy w formie bonu?
Kaucja jest kwotą płaconą przez konsumenta w momencie zakupu napoju objętego systemem, a następnie jest mu zwracana w momencie oddania pustego opakowania. Tym samym kaucja jest neutralna dla konsumenta tak długo jak oddaje kupione opakowania. Co do zasady, jest ona wydawana w formie voucheru, który może być zrealizowany w różny sposób - konsument może wymienić go na gotówkę wskazaną na kuponie, co pozwala na bezpośredni zwrot kaucji za dane opakowanie. W niektórych krajach sprawdzają się również loterie i przekazanie kaucji na cele charytatywne. Alternatywnie, kupon można wykorzystać do zakupów w tym samym sklepie, w którym znajduje się recyklomat. A to zachęca konsumenta do powrotu do sklepu i ponownych zakupów. Voucher, wydany przez recyklomat, jest ważny bezterminowo, ale musi być czytelny. Natomiast w przypadku zbiórki manualnej, nie otrzymujemy vouchera. Musimy zdecydować w kasie, czy chcemy odliczyć kwotę kaucji od naszego rachunku za zakupy, czy też chcemy otrzymać kaucję w gotówce. Warto również wspomnieć o tym, że nowy system kaucyjny w Polsce ma być bezparagonowy, dzięki czemu nie będzie konieczności posiadania paragonu za zakupione wcześniej opakowania.
Butelki i puszki ze specjalnym kodem na etykiecie
Opakowania, które są objęte systemem kaucyjnym posiadają odpowiednie oznakowanie – logo i specjalny kod kreskowy oraz muszą być zgłoszone do systemu recyklingu przez producenta. Te, które są zbierane ręcznie są potem ponownie liczone przez operatora - jest to jedno z zabezpieczeń systemu przed oszustwami. Natomiast przy zbiórce automatycznej to recyklomat jest odpowiedzialny za przeskanowanie produktu, sprasowanie i umieszczenie w wyznaczonym koszu. Recyklomaty Tomra minimalizują dodatkowo ryzyko oszustw, takich jak przykładowo wielokrotne skanowanie jednego produktu.
Dostępność recyklomatów – czy można zwrócić opakowania np. w niedzielę?
Pytanie o to, czy recyklomaty będą działać w niedziele lub po godzinach pracy sklepu, jest istotne w kontekście dostępności maszyn dla konsumentów. W przypadku urządzenia umieszczonego wewnątrz placówki, jego działanie będzie związane z godzinami funkcjonowania tego sklepu. Oznacza to, że recyklomaty będą dostępne dla konsumentów wyłącznie, gdy sklep jest otwarty, czyli w wielu przypadkach maszyny nie będą działać w niedziele i święta. W przypadku recyklomatu umieszczonego przed czy koło sklepu, decyzja będzie należała do sklepu. Jednak należy pamiętać, że w sytuacji, gdy sklep jest zamknięty konsument nie będzie miał możliwości natychmiastowego zrealizowania kuponu z kwotą zwracanej kaucji, a recyklomat w przypadku zapełnienia nie zostanie od razu opróżniony.
Po więcej informacji można zajrzeć na https://www.tomra.com/pl-pl/reverse-vending
