Pionowe, czarne kreski widniejące na opakowaniach intrygują wielu kupujących. Jak rozszyfrować charakterystyczne linie i wydrukowane pod nimi cyfry?Kreski i zestawy cyfr to nic innego, jak zakodowane informacje o produkcie. Na Zachodzie kod kreskowy stosowany jest już od wielu lat – w tym roku obchodziły 35. urodziny. W Polsce z czarnymi kreskami mamy do czynienia dopiero od 1990 r. Wtedy właśnie nasz kraj przystąpił do Międzynarodowego Stowarzyszenia Kodowania Towarów (IANA – International Article Numbering Association).
Jak wszystko, co nowe, tak i pierwsze kody kreskowe wzbudzały zaniepokojenie nieufnych konsumentów. Niektórzy obawiali się, że maszyna skanująca zagadkowe linie będzie się mylić, podając błędne ceny. Pojawiały się także głosy, że trudno nadążyć za urządzeniem skanującym i kontrolować nabijane ceny.
Jeżeli już dojdzie do podania błędnej ceny, nie ma co winić skanera odszyfrowującego kod kreskowy. Winny jest zazwyczaj człowiek. 59 czarno-białych linii, które potrafi odczytać komputer oraz 13 cyfr czytelnych dla człowieka nie zawiera informacji o cenie produktu. Zarówno linie, jak i cyfry kryją tę samą informację: identyfikują konkretny produkt i jego wytwórcę. Kod kreskowy zawiera indywidualny numer. Numer ten przekazuje głównemu komputerowi w sklepie informację, z jakim produktem mamy do czynienia. W komputerze zapisane są wszystkie dostępne produkty wraz z cenami, które są przekazywane do poszczególnych kas. Jeżeli ceny podane przy półkach sklepowych nie są, w przypadku zmiany, aktualizowane w komputerze, konsument płaci niewłaściwą kwotę. Co ciekawe, częściej mamy do czynienia z ceną zawyżoną. Odwrotne przypadki zdarzają się niezmiernie rzadko. Pamiętajmy jednak, że zgodnie z prawem cena, którą powinniśmy zapłacić przy kasie to ta, która jest uwidoczniona przy półce sklepowej lub na produkcie, a nie ta, którą wskaże komputer.
Dziś kody kreskowe znajdziemy na każdym niemal produkcie. Stały się tak powszechne, że mało kto zwraca na nie jeszcze uwagę.
Choć wiele jest metod kodowania informacji za pomocą pasków i cyfr, w Polsce najbardziej znany i najczęściej używany jest system Europejskich Kodów Towarowych (EAN). Symbol kodu składa się z różnej grubości kresek (grubszych – ciemniejszych i cieńszych – jaśniejszych) oraz grup cyfr. Na opakowaniach produktów występują symbole w pełnej wersji (trzynastocyfrowej, EAN-13) lub skróconej (ośmiocyfrowej, EAN-8).
Pierwsze trzy cyfry (tzw. prefiks) oznaczają kraj producenta wyrobu. Polska otrzymała liczbę 590, a zatem od niej rozpoczynają się kody wszystkich towarów wyprodukowanych w naszym kraju, przez rodzimych wytwórców. Kolejne cztery cyfry – to numer producenta lub dystrybutora, następnych pięć symbolizuje konkretny asortyment. Muszą one być wybierane tak, aby nie dublowały się z innymi asortymentami.
Na niektórych opakowaniach, zamiast trzynastu, widnieje tylko osiem cyfr. Kod taki (EAN-8) nie zawiera numeru producenta bądź dystrybutora, uwzględnia natomiast – oprócz prefiksu – numer określonego wyrobu.
Zarówno w kodzie EAN-13, jak i EAN-8 ostatnia cyfra (tzw. kontrolna, ustalana na podstawie algorytmu z pozostałych cyfr) umożliwia sprzedawcom poprawne odczytywanie symbolu za pomocą skanerów połączonych z elektronicznymi kasami. Kod kreskowy znacznie usprawnia identyfikację danych dotyczących danego towaru, zapisanych w pamięci kasy lub komputera (np. nazwę wytwórcy i produktu, gramaturę, cenę itp.).
