Rząd Polski przesunął planowaną datę wdrożenia systemu kaucyjnego na opakowania do 1 października 2025 roku. Celem nowego systemu, obejmującego butelki PET o pojemności do 3 litrów, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra oraz metalowe puszki do 1 litra, jest stworzenie bardziej zrównoważonego i ekologicznego podejścia do gospodarowania odpadami opakowaniowymi. Konsumenci przy zakupie zapłacą kaucję, która będzie zwracana po oddaniu opakowań w wyznaczonych punktach zbiórki – bez potrzeby przedstawiania dowodu zakupu. Wysokość kaucji określona została w rozporządzeniu: 50 groszy na butelki PET i puszki, 1 zł na butelki szklane.
Premier Donald Tusk zaznaczył, że decyzja o opóźnieniu ma na celu lepsze przygotowanie zarówno dużych, jak i mniejszych podmiotów handlowych oraz administracji publicznej do wdrożenia nowych regulacji. Podkreślił, że przedłużony termin pozwoli uniknąć niepotrzebnych kosztów i niewygód dla konsumentów oraz ograniczy wpływ zmian na małe sklepy. System jest częścią większej strategii mającej na celu ograniczenie odpadów oraz zanieczyszczenia środowiska, w tym zwiększenie poziomu recyklingu w Polsce.
Zasady działania systemu
Zgodnie z nowymi przepisami, sklepy o powierzchni powyżej 200 m² będą zobowiązane do przyjmowania zwrotów opakowań oraz zwracania kaucji. Mniejsze sklepy, o powierzchni poniżej 100 m², mają obowiązek pobierania kaucji za produkty objęte systemem, jednak przyjmowanie zwrotów opakowań pozostaje dla nich opcjonalne. Takie rozwiązanie ma na celu zwiększenie dostępności systemu przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeb i możliwości mniejszych placówek handlowych, aby zminimalizować ich koszty operacyjne i logistyczne.
Podczas zakupu napoju w opakowaniu objętym systemem, do ceny produktu doliczana będzie kaucja. Kaucja zostanie doliczona do ceny napojów dopiero przy kasie.
Zwrot kaucji będzie możliwy po oddaniu opakowania w punkcie zbiórki bez konieczności okazania paragonu. Ważne jest również, aby zwracane opakowania nie były zgniatane, co ułatwi ich identyfikację.
Wyzwania i przygotowania
Zorganizowanie infrastruktury do odbioru opakowań, ich recyklingu i rozliczania kaucji wymaga czasu oraz współpracy między administracją, operatorami systemu i przedsiębiorcami. Operatorzy systemu, których zadaniem będzie zarządzanie zbiórką i recyklingiem, muszą uzyskać odpowiednie pozwolenia oraz zarejestrować się jako oficjalne punkty zbiórki. Ponadto, sklepy i producenci będą musieli przygotować systemy ewidencji i raportowania, aby zapewnić przejrzystość rozliczeń kaucji. Na koniec roku firmy będą musiały rozliczyć wartość nieodebranych kaucji, od których będą musiały odprowadzić VAT.
Apel sektora handlowego
Polska Izba Handlu (PIH) wyraziła poparcie dla opóźnienia systemu, choć podkreśla, że sześciomiesięczne przesunięcie może okazać się niewystarczające. Prezes PIH, Maciej Ptaszyński, zasugerował wydłużenie terminu do stycznia 2026 roku, wskazując na potrzeby organizacyjne oraz konieczność dostosowania do nowego systemu, który wymaga znacznych nakładów finansowych oraz technicznych.
Potencjalne korzyści
System kaucyjny, zgodnie z doświadczeniami innych europejskich krajów, może znacząco podnieść efektywność recyklingu i obniżyć koszty gospodarki odpadami komunalnymi. W krajach takich jak Norwegia czy Litwa, wdrożenie podobnych systemów przyczyniło się do zbiórki ponad 90% opakowań. Dzięki systemowi Polska mogłaby rocznie odzyskiwać nawet 12 miliardów opakowań do ponownego wykorzystania, co przyczyni się do ochrony zasobów naturalnych oraz ograniczenia ilości odpadów na wysypiskach.
Wszystkie te działania mają wspierać cele zrównoważonego rozwoju oraz promować bardziej odpowiedzialne podejście do gospodarki o obiegu zamkniętym.
