Nie od dzisiaj wiadomo, że tworzywa sztuczne na wiele sposobów przyczyniają się do racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych. Warto jednak dowiedzieć się jak to wygląda w praktyce.Tworzywa sztuczne pozwalają oszczędzać energię i dwutlenek węgla w fazie użytkowania. Gdyby zastąpić wszystkie tworzywa we wszystkich istniejących obecnie zastosowaniach typowymi materiałami alternatywnymi, to wówczas patrząc z perspektywy cyklu życia potrzebne byłoby dodatkowe wydobycie i wykorzystanie 22,4 miliona ton ropy naftowej rocznie. Przy prognozowanych światowych zasobach ropy, jej cenie oraz kosztach wydobycia, łatwo wyobrazić sobie takie działanie za mało realne całkowicie nieopłacalne. Odpowiadająca temu poziomowi ilość wyemitowanych gazów cieplarnianych stanowi 30 proc. celów założonych w Konwencji z Kioto dla 25 krajów UE na lata 2000-2012.
Tworzywa sztuczne przyczyniają się do zmniejszenia strat, zapewniając rozwiązania sprzyjające racjonalnemu gospodarowaniu surowcami, także poprzez mniejsze zużycie energii do produkcji. Istotne jest w tym kontekście zmniejszanie ilości tworzywa w wyrobie przy zachowaniu jego funkcjonalności czy zmniejszanie strat opakowanego wyrobu, niezależnie czy jest nim żywność, woda, czy komputer. Przykładem takiego działania mogą być bardzo lekkie butelki na wodę, napoje, czy detergenty lub nawet cieńsza folia do pakowania.
Tworzywa sztuczne można wykorzystywać wielokrotnie w wielu dziedzinach. Butelki na napoje wykorzystywane są powtórnie w systemie zwrotów w wielu państwach UE. Co więcej wiele osób wielokrotnie wykorzystuje torby plastikowe, a tacki stosowane w supermarketach pozwalają w czysty, bezpieczny i tani sposób dostarczać warzywa, pieczywo czy ryby od producenta do odbiorcy.
Kolejnym ważnym rozwiązaniem pozwalającym osiągnąć zamierzony cel racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych jest recykling.
Rozwija się on systematycznie z roku na rok. Trudno wyobrazić sobie bez niego współczesny przemysł. Poza popularnymi rozwiązaniami dotyczącymi butelek, czy przemysłowej folii opakowaniowej powstają coraz to nowsze inicjatywy, takie jak np. Recovinyl prowadzony w ramach planu Vinyl 2010 branży PVC. Chodzi tu o recykling rurek osłonowych, ram okiennych, folii dachowych oraz wykładzin podłogowych.
Inny strumień odpadów badany w wielu państwach członkowskich to mieszane tworzywa opakowaniowe. Ten ważny projekt wymaga kontynuacji i jak przyznają eksperci należy starać się wykorzystać cały potencjał obecnych kierunków recyklingu oraz zapoczątkować kierunki nowe i przyjazne środowisku.
Jednakże nawet jeżeli dochodzi do wykorzystania nowych możliwości zastosowań, pozostanie pewna ilość odpadów, które nie nadają się do recyklingu mechanicznego w sposób efektywny ekonomicznie i ekologicznie.
Takie zużyte tworzywa mogą być materiałem, z którego da się odzyskać energię. Dopóki do produkcji energii stosowane są paliwa kopalne, tworzywa sztuczne będą przedstawiać dla społeczeństwa dodatkową wartość, ponieważ oferują one wiele doskonałych zastosowań w całym cyklu życia cząsteczek węglowodoru na ich drodze z ujęcia ropy do przekształcenia się w źródło energii. Składowanie na wysypiskach i spalanie bez odzysku energii należy natomiast ograniczać, ponieważ powodują one stratę cennych zasobów i przyczyniają się do emisji gazów cieplarnianych.
Na czym powinna polegać prowadzenie długofalowej gospodarki zasobami?
Powinna się składać z kilku elementów. Chodzi tu o takie czynności, jak minimalizowanie utylizacji zużytych tworzyw sztucznych poprzez składowanie na wysypiskach, wykorzystywanie różnych możliwości odzysku, aby osiągnąć możliwie najlepszy w danych warunkach efekt dla środowiska i gospodarki.
Pozostałe działania to przetwarzanie i odzysk odpadów powinno odbywać się zgodnie z określonymi standardami środowiskowymi. Warto też pamiętać, aby przy ocenie wpływu na środowisko brać pod uwagę cały cykl życia wyrobu.
Tekst powstał na podstawie materiałów Fundacji PlasticsEurope Polska.
