Jak poinformowała Konfederacja Lewiatan, w kwietniu 2020 europejska agencja Eurofound (European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Dublin) zainicjowała ogólnoeuropejską ankietę adresowaną do mieszkańców państw członkowskich UE.
Jej celem było poznanie przewidywanych zmian warunków życia i pracy wywołanych przez pandemię COVID-19 i podjęte przez kraje członkowskie działania na rzecz ograniczenia jej wpływu na zdrowie mieszkańców, w tym ograniczające czy wręcz "zamrażające" na pewien czas funkcjonowanie wielu dziedzin działalności gospodarczej, powodujące istotne koszty o charakterze społecznym i gospodarczym.
Pierwszy etap odpowiedzi na ankietę podsumowany został w opublikowanym na początku maja 2020 r. raporcie Eurofound "Living, working and COVID-19. First findings. April 2020." Do 30 kwietnia udział w ankiecie wzięło ponad 85 tys. respondentów z państw UE.
Ze wstępnych wyników ankiety wynika, że powszechne są w Europie oczekiwania, że wywołany pandemią kryzys będzie miał znaczący wpływ na gospodarkę i rynki pracy, choć jego efekty będą zróżnicowane w poszczególnych krajach członkowskich UE. We wszystkich z nich oczekuje się znaczącego spadku dochodu narodowego w drugim kwartale 2020 r., być może także w kolejnym, a w większości z nich prawdopodobnie w całym roku 2020.
Oczekuje się, że po raz pierwszy od 2014 r. w Unii Europejskiej wzrośnie bezrobocie, w szeregu krajów nawet do wielkości dwucyfrowych. W pierwszym okresie badania 5% ankietowanych potwierdziło całkowitą utratę miejsca pracy, 37% tymczasowo, a 50% ograniczenie godzin pracy (w szczególności w Grecji, na Cyprze, we Francji i Włoszech oraz w Rumunii - w Polsce nieco ponad 50%). 16% ankietowanych wyraziło obawy utraty miejsca pracy w najbliższym czasie, w największym stopniu w krajach Europy Południowej i Wschodnie
Wystąpiły znaczące zmiany strukturalne (załamanie) w gospodarce, w szczególności w sektorze przemysłu, transporcie, handlu detalicznym oraz turystyce (i ogólnie w sektorze spędzania wolnego czasu). Poza dynamicznymi zmianami ilościowymi w postaci spadku dochodu, obrotów czy też miejsc pracy, miały miejsce istotne zmiany w preferowanym modelu biznesowym i organizacji pracy. 37% ankietowanych potwierdza, że przeszło na model pracy zdalnej z domu (telepraca), w szczególności w krajach "starej" Unii, a w niektórych z nich (Finlandia i kraje Beneluksu) wskaźnik ten przekroczył 50% (w Polsce 32%).
Prawie 40% ankietowanych odnotowało pogorszenie swojej sytuacji finansowej, w szczególności w krajach Europy Wschodniej i Południowej (w Polsce ponad 50%), podobna część oczekuje dalszego pogorszenia tej sytuacji w kolejnym kwartale. Ponad połowa ankietowanych z tychże krajów twierdzi, że mogą przetrwać bez przywrócenia ich dochodów co najwyżej trzy miesiące, ale podobnie wypowiada się ponad 1/3 ankietowanych z bogatszych krajów (starej) Unii. Około 50% twierdzi, że już ma problemy w "związaniu końca z końcem", ale - rzecz jasna - w najgorszej sytuacji pod tym względem są bezrobotni (ponad 80%), następnie samozatrudnieni (57%), a w ‘najlepszej' emeryci i nadal posiadający pracę (nieco ponad 40%).
Niemniej 46% ankietowanych w kwietniu b.r. patrzyło nadal optymistycznie co do swojej przyszłości, choć zróżnicowanie pomiędzy krajami było tu bardzo duże - od 73% w Finlandii do 32% w Grecji (w Polsce 41%). W podobnym badaniu z roku 2016 wskaźnik ten dla całej UE wynosił 64%.
Rządy i partnerzy społeczni we wszystkich krajach podjęły znaczące wysiłki dla przeciwdziałania negatywnym skutkom kryzysu. W sumie zastosowano ponad 450 różnych środków zaradczych, głównie o charakterze legislacyjnym i regulacyjnym, ale także na poziomie przedsiębiorstw czy też dwu- i trójstronnych porozumień partnerów społecznych w ramach dialogu społecznego. 36% z tych inicjatyw dotyczyło wsparcia dla podtrzymania funkcjonowania przedsiębiorstw, 17% dla utrzymania miejsc pracy, a 16% dla podtrzymania poziomu dochodów. Wśród nich 61 podjętych działań miało charakter bezpośrednich subsydiów (całkowitych lub częściowych), 49 ułatwień w dostępie do finansowania, a 41 odroczenia płatności. 43 działania skierowane były na wsparcie finansowe dla utrzymania zatrudnienia.
Znamienne jest jednak to, że w 37% zastosowanych działań nie uczestniczyli w żadnym stopniu partnerzy społeczni, w 31 % z nich byli konsultowani, w 14% informowani, a tylko w 2% brali bezpośredni udział w ich negocjacjach.
Dr Andrzej Rudka, Doradca Zarządu
Konfederacja Lewiatan
