Polietylen stał się bardzo popularnym materiałem w ciągu ostatnich 30 lat. Wielu jest producentów rur, kształtek i zgrzewarek. Wielu jest także wykonawców, którzy budują rurociągi z polietylenu. Postęp w branży PE jest na tyle szybki, że nie wszyscy za nim nadążają. Praktyki z placu budowy rurociągów w średnicach 110, 160 czy 225 mm nie zawsze są właściwe dla średnic 710 czy 1000 mm.
Nowe technologie, nowe zakresy średnic, wymagają nowego podejścia i niestety także inwestycji w nowy sprzęt. Jest jednak jeden czynnik, który się nie zmienił i jest w dalszym ciągu tak samo ważny przy zgrzewaniu mufy elektroporowej 25 mm, jak i 1000 mm. Jest to czynnik ludzki.
To człowiek decyduje, czy zgrzew wykona poprawnie czy też nie. Oczywiście ważna jest jakość rury, kształtki, parametry urządzenia do zgrzewania, ale nawet najdroższa technologia, bez udziału człowieka i jego umiejętności nie jest zbyt wiele warta i raczej jest skazana na porażkę, a nie sukces.
To człowiek decyduje, czy iść na skróty, a może jednak stosować się do instrukcji i zaleceń producenta rury, kształtki lub zgrzewarki.
To człowiek w końcu podejmuje świadomą decyzję, czy wykona wszystkie czynności niezbędne do poprawnego zgrzewania zgodnie z dobrą praktyką.
Pierwsze zagrożenia dla przyszłego połączenia zgrzewanego pojawiają się już w czasie transportu, przeładunku i składowania rur.
Transport i składowanie rur i kształtek z PE
Rury PE dostarczane są w postaci zwojów (kręgi) lub prostych odcinków, pakowanych na specjalnych paletach. Mogą być spięte w wiązki, zabezpieczone drewnianymi ramami. Podczas transportu i składowania rur i kształtek należy zwrócić szczególną uwagę na to, aby ich nie uszkodzić.Polietylen jest materiałem o stosunkowo małej wytrzymałości mechanicznej na zarysowanie. Niestety obserwując różne place budowy można stwierdzić, że ten fakt dla większości wykonawców nie ma istotnego znaczenia. Rury nagminnie są przetaczane, wleczone, co powoduje powstawanie rys powierzchniowych. Tego typu zarysowania powierzchni mogą w przyszłości stać się przyczyną poważnej awarii. Takie praktyki są niedopuszczalne i odpowiednie służby nadzorujące plac budowy powinny stanowczo reagować na stosowanie tego typu praktyk.
Przy załadunku i rozładunku rur dźwigiem należy stosować zawiesia wykonane z lin miękkich (nylonowych, bawełniano-konopnych itp.) - nie wolno stosować lin stalowych lub łańcuchów. Rury w fabrycznym opakowaniu zaleca się rozładowywać przy pomocy wózków widłowych. Rury o mniejszych średnicach (np. do 160 mm) mogą być na placu budowy przemieszczane ręcznie.
Praktyka pokazuje, że czasami rury są zrzucane z samochodów. Tak nie wolno postępować. Po rurach PE (niezależnie od średnicy) nie należy chodzić, rzucać nimi (jeśli nawet jest to możliwe), nie można ich przetaczać ani ciągnąć. Inną bardzo ważną sprawą jest właściwe składowanie. O ile składowanie rur przez producentów na ich placach, odbywa się z zachowaniem wszystkich dobrych praktyk i zaleceń, to składowanie przez niektórych "dilerów" lub na placu budowy wykonawcy, pozostawia wiele do życzenia.
Rury należy składować na równym podłożu. Rury w zwojach mogą być przechowywane w pozycji poziomej (wymóg dla rur do gazu) przy wysokości składowania do 1,5m lub w pozycji pionowej w jednej warstwie (stojącego pionowo kręgu nie można dodatkowo obciążać). Rury w prostych odcinkach fabrycznie spakowane w wiązki przy pomocy drewnianych ramek mogą być składowane warstwowo do wysokości 3m, przy czym rama wiązki wyższej powinna spoczywać na ramie wiązki niższej. Jeżeli rury zostały rozpakowane, to mogą być składowane w pryzmie o maksymalnie 7 warstwach i wysokości nie większej niż 1m przy czym dolna warstwa powinna spoczywać na drewnianych podkładach a z boków musi być zabezpieczona drewnianymi podporami przed przemieszczeniem. Jeżeli w pryzmie składowane są rury o różnych sztywnościach, to rury o większej sztywności powinny być składowane na spodzie.
Rury mogą być składowane na wolnym powietrzu przez okres 12 miesięcy. Jeżeli przewiduje się składowanie rur przez dłuższy okres czasu, to korzystne jest ich zabezpieczenie przed wpływem promieniowania słonecznego (UV) poprzez umieszczenie ich pod odpowiednim zadaszeniem. Należy jednak zapewnić swobodny przepływ powietrza.
Niewłaściwy transport i składowanie rur może także stworzyć zagrożenia w zakresie BHP. Należy zachować szczególną ostrożność przy rozpakowywaniu rur z kręgu. Nieumiejętne wykonanie tej czynności może prowadzić do poważnych urazów a nawet stanowić zagrożenie życia, ponieważ uwalniany koniec rury odwija się z dużym impetem.
Kilka zasad dotyczących składowania kształtek elektrooporowych:
- kształtki należy chronić przed wpływem UV,
- przechowywać w oryginalnym opakowaniu (maksymalnie 10 lat),
- w temp.<40 stopni C,
- przechowywanie poza kartonami do 3 dni,
Kolejnym ważnym elementem dla jakości połączeń zgrzewanych jest wydawałoby się prozaicznie prosta czynność cięcia rur. Ma ona ogromne znaczenie przy zgrzewaniu elektrooporowym.
Cięcie rur z PE
Bardzo ważnym elementem procesu przygotowania rur do zgrzewania jest prawidłowe docięcie rur. Oczywiście nie zawsze jest ono konieczne, ale gdy jest, należy pamiętać o zasadzie cięcia pod kątem prostym do osi rury. Aby zapewnić prawidłowe cięcie należy stosować odpowiednie narzędzia. Cięcie jest bardzo ważną składową procesu zgrzewania elektrooporowego. Krzywo ucięte końce rur są przyczyną przetapiania materiału do wnętrza łączonych elementów oraz czasami wadliwego połączenia.
Krzywo ucięte rury w procesie zgrzewania doczołowego zostaną wyrównane w procesie obróbki strugiem.
