Używanie odpadów tworzyw sztucznych w budownictwie nie jest wcale takim nowym pomysłem. Drogi z dodatkiem plastiku są znaną już od lat inicjatywą i powstają w wielu krajach: w Indonezji, Wielkiej Brytanii, Indiach, Holandii…
Ich pomysłodawcom przyświecały różne cele: czysto ekonomiczne, ale też takie wynikające z troski o środowisko i chęci realnej pomocy w walce z piętrzącymi się odpadami. Jednak użycie odpadów do budowania domów to inicjatywa, która potrafi - dosłownie - ratować życie.
"Szalony facet od butelek"
Region wokół algierskiego miasta Tindouf często nazywany jest "ogrodem diabła". Na tym terenie, gdzie nierzadko temperatury przekraczają 50°C, wieje gorący i suchy wiatr sirocco, powodujący burze piaskowe. Znajdują się tam obozy uchodźców z grupy etnicznej Sahrawi, rdzennej ludności Sahary Zachodniej.
165 tys. mieszkających w obozach Saharyjczyków znalazło się tam w wyniku wojny w Saharze Zachodniej w latach 70. ubiegłego wieku. Podobnie jak większość tego typu osiedli, obozy dla uchodźców z Sahary w Algierii miały być jedynie tymczasowym rozwiązaniem mieszkaniowym dla osób przesiedlonych. Jednak ponad 40 lat po ich założeniu obozy nadal działają i są domem dla tysięcy ludzi, z których wielu się tam urodziło i nie mieszkało nigdzie indziej. Wśród żyjących wokół Tindouf uchodźców znajduje się również inżynier, Tateh Lehbib.
- Urodziłem się w obozie dla uchodźców. Moi rodzice i dziadkowie uciekli tu przed wojną. Kiedy dorastałem, w obozach nie było możliwości zdobycia średniego ani wyższego wykształcenia. Na studia musieliśmy więc pojechać do północnej Algierii, oddalonej o 2000 kilometrów. To tam studiowałem energię odnawialną. Później miałem szczęście, że dostałem stypendium ERASMUS i studiowałem efektywność energetyczną w Universidad de Gran Canaria - opisuje mężczyzna. - W 2015 r. w obozach doszło do powodzi. Dotknęła ona około 80% domów, w tym ten należący do mojej babci. Wszystkie domy w obozach zbudowane są z adobe, cegły suszonej na słońcu - i nie są odporne na wodę. To był moment, w którym zacząłem myśleć o rozwiązaniu - jak ulżyć cierpieniu mojego ludu.
Tateh wpadł na pomysł, aby wybudować babci prototypowy dom z plastikowych butelek wypełnionych piaskiem. Jego inicjatywa zwróciła uwagę lokalnego biura Agencji Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR) w Tindouf, które zapewniło mu wsparcie w wysokości 2000 dolarów i pomogło uzyskać 60 tys. dolarów funduszy z UNHCR na budowę 25 następnych domów.
Budowa rozpoczęła się w listopadzie 2016 r., a 27 budynków (o 2 więcej niż planowano) ukończono do kwietnia 2017 r. W domach z plastikowych butelek zamieszkało około 50 uchodźców, wybranych ze względu na bardzo niskie dochody, wiek lub niepełnosprawność. W ramach projektu bezpośrednio przy budowie zatrudnionych było 200 osób.
Zbudowanie każdego domu zajmowało około tygodnia i wymagało w przybliżeniu 6000 butelek. 1500 osób zajmowało się zbieraniem i przygotowaniem materiałów budowlanych. Podczas gdy jedna grupa miała za zadanie zbierać butelki, inna napełniała je piaskiem z wydm. Po napełnieniu, ciężarówka transportowała butelki do przeszkolonych murarzy, którzy układali je poziomo, wypełniając szczeliny piaskiem, aby uzyskać podstawową cylindryczną konstrukcję z dwoma oknami. Domy są wyposażone w dwuwarstwowy sufit, który zmniejsza dopływ ciepła - co jest niezwykle ważne na obszarze, w którym temperatura regularnie osiąga 50°C. Jednak na początku uchodźcom trudno było zaakceptować ten pomysł. Nikt nie wierzył, że można zbudować dom z plastikowych butelek.
- Nazywano mnie "szalonym facetem od butelek". Nikt też nie chciał domu zrobionego ze "śmieci". I był duży opór wobec okrągłego kształtu; ludzie martwili się o dywany. "Gdzie zdobędziemy okrągłe dywaniki?", pytali – komentuje Tateh Lehbib.
W jednym z takich domów mieszka Albatoul Mohammed wraz ze swoim mężem i niepełnosprawnym synem.
- Nasz dom został zniszczony przez powódź w 2015 r. Rok temu przyznano nam dom z butelek. Na początku odmówiłam. Nie byłam przekonana do tego pomysłu, ale powiedziano mi, że dom może wytrzymać trudne warunki klimatyczne. Wcześniej mieszkaliśmy w domu z cegły pokrytej blachą, przy tutejszych upałach życie w nim było cierpieniem nie do opisania – mówi Albatoul Mohammed – W domu z plastikowych butelek czujemy się bardzo bezpiecznie, a ulewne deszcze i upały nie mają wpływu na dom, w przeciwieństwie do domów z cegły pokrytej blachą.
Po sukcesie w Tindouf, pomysł budowania domów z butelek przeniósł się do innych krajów, np. Mauretanii. Teraz projekt jest rozwijany pod względem kształtu domów i wentylacji oraz dostosowania do pustynnego klimatu. Pomysłodawcy zamierzają zbudować centrum badawcze i projektowe, w którym będą dyskutować o projektowaniu na pustyni, środowisku i recyklingu.
