Rozmowa z Casperem van den Dungenem, wiceprezesem Plastic Recyclers Europe i przewodniczącym Grupy Roboczej ds. PET.
Jak wyglądały ostatnie lata, jeśli chodzi o recykling PET?
Politereftalan etylenu (PET) jest jednym z najczęściej poddawanych recyklingowi tworzyw sztucznych i zarazem najczęściej przetwarzanym polimerem przeznaczonym do zastosowań w kontakcie z żywnością. Zaledwie 20 lat temu butelki PET po napojach były wykorzystywane do wyrobu włókien, które miały posłużyć np. do produkcji taśm czy odzieży. W tamtych czasach nie opracowano jeszcze technologii umożliwiającej wytwarzanie produktów z recyklingu przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Nie istniały również żadne przepisy regulujące tę kwestię.
Dopiero w 2008 r. na mocy rozporządzenia 282/2008 ustanowiono procedurę autoryzacji procesów recyklingu PET w zastosowaniach przeznaczonych do kontaktu z żywnością. W następstwie tych zmian rynek butelek na napoje poddawanych recyklingowi stale się rozwija i obecnie większość butelek PET jest powtórnie przetwarzana w systemach obiegu zamkniętego i ponownie wykorzystywana do produkcji opakowań.
Unia Europejska jest światowym pionierem w zakresie przepisów dotyczących recyklingu, a w szczególności materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, ponieważ posiada jedne z najbardziej rygorystycznych przepisów i norm, zapewniających najwyższe standardy bezpieczeństwa i higieny dla takich wyrobów.
Wiele marek stosuje tworzywa sztuczne z recyklingu do produkcji butelek do wody mineralnej lub napojów bezalkoholowych, zaś sam rPET może być wykorzystywany do wyrobu opakowań i pojemników przeznaczonych do kontaktu z żywnością nawet w 100% pochodzących z recyklingu. Poza butelkami, materiał z odzysku jest stosowany np. w przypadku tacek – już 50% z tych, które używane są do pakowania szynki, sera, sałatek lub opakowań typu blister, zawiera PET z recyklingu. Oba te zastosowania były możliwe w dużej mierze dzięki wprowadzonym w 1994 r. celom unijnym, ich kolejnej rewizji w 2008 r., ustanowieniu rozporządzenia w sprawie wykorzystania tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w materiałach przeznaczonych do kontaktu z żywnością i wreszcie wprowadzeniu w 2015 r. pakietu gospodarki o obiegu zamkniętym.
Równie ważnym czynnikiem są ogromne postępy, które dokonały się zarówno w technologiach recyklingu, jak i ogólnie w łańcuchu wartości. Przykłady postępu technologicznego obejmują zmiany w projektowaniu wyrobów, takie jak np. inteligentne etykiety, które mogą wskazywać gdzie należy poddać dany produkt recyklingowi.
Ponadto, sortowanie odpadów nie odbywa się już ręcznie, ale zostało przeniesione do bardziej niezawodnych systemów automatycznych, w których zastosowano technologię separacji zbliżoną do robotycznej.
Te postępy pomogły przezwyciężyć ograniczenia, które utrudniały dotychczas wykorzystywanie materiałów pochodzących z recyklingu w szerokim zakresie aplikacji, w tym w produktach o wysokiej jakości. Były to np. ograniczenia związane z projektowaniem artykułów do recyklingu czy też możliwością sortowania odpadów lub ich czyszczenia. Optymalizacja tych procesów na każdym etapie łańcucha wartości rozpoczęła się wiele lat temu i utorowała drogę w kierunku obiegu zamkniętego PET.
Zachęty legislacyjne i postęp technologiczny zaowocowały zwiększeniem wydajności i skuteczności procesów recyklingu, przy jednoczesnym wzroście zrównoważenia każdego nowego cyklu.
A jak kształtuje się aktualna sytuacja w recyklingu PET?
Dane liczbowe pokazują, że w ciągu minionych 2 dekad recykling tworzyw sztucznych nieustannie się rozwijał, a przez ostatnie 5 lat wzrósł o ponad 60%. W 1996 r. całkowite zainstalowane zdolności przerobowe w zakresie recyklingu szacowano na ok. 200 tys. ton. Obecnie jest to więcej niż 9,6 mln ton. Butelki i tacki po napojach (PET), elastyczne tworzywa sztuczne (LDPE) oraz pojemniki (HDPE) to strumienie odpadów z tworzyw sztucznych o najwyższych wskaźnikach zbiórki i recyklingu w Europie.
Przemysł PET w Europie stale zmierza w kierunku obiegu zamkniętego. Nowe badania dotyczące możliwości zbiórki, recyklingu i produkcji PET w 2020 r. wskazują na wzrost (w porównaniu z 2018 r.) wszystkich mierzonych czynników. W tym okresie zanotowaliśmy wzrost o 21% zainstalowanych mocy produkcyjnych, wynoszący łącznie 2,8 mln ton w UE27+3. Nowe moce produkcyjne, które zostały ostatnio zainstalowane, to głównie linie do przetwarzania umytych butelek lub tacek na regranulat dopuszczony do kontaktu z żywnością.
Myślę, że stoimy przed możliwością odejścia od produkcji pierwotnej na rzecz produkcji z materiałów pochodzących z recyklingu. W 2020 r. wytworzono 1,7 mln ton PET pochodzącego z recyklingu, przy stałym wzroście w sektorze tacek, które z 32% udziałem pozostają największym rynkiem zbytu dla rPET w opakowaniach. W przypadku butelek do napojów szacujemy udział rPET na 29%. Jeśli chodzi o zbiórkę odpadów PET, dysponujemy danymi które wskazują, że w 2020 r. w Europie zebrano i posortowano do recyklingu 61% butelek po napojach, co stanowi wzrost o 9% w porównaniu z rokiem 2018.
Casper van den Dungen
