Najnowszy projekt rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR), który przeszedł głosowanie plenarne w Parlamencie Europejskim w środę 22 listopada, wprowadza dalsze gruntowne zmiany do proponowanych przepisów, przy czym niektóre z nich mogą okazać się kontrowersyjne. Szeroko zakrojone modyfikacje w stosunku do pierwotnego projektu, z których wiele jest zgodnych z proponowanymi poprawkami Komisji Ochrony Środowiska Parlamentu Europejskiego (ENVI) z października, obejmują:
- zmniejszenie celów dotyczących poziomu zbiórki oraz minimalnej zawartości materiałów pochodzących z recyklingu na poziomie państw członkowskich i przedsiębiorstw
- akceptację materiałów pochodzenia biologicznego jako potencjalnie liczących się do celów 50% zawartości materiałów pochodzących z recyklingu
- zwolnienia dla wyściółek barierowych w ramach celów dotyczących zawartości materiałów pochodzących z recyklingu i oceny możliwości recyklingu, które mogą zachęcać do stosowania trudnych w recyklingu opakowań papierowych i kartonowych przeznaczonych do kontaktu z żywnością
- zwolnienie z oceny możliwości recyklingu dla opakowań drewnianych i woskowych
- zakaz celowego dodawania bisfenolu A (BPA) oraz substancji per- i polifluoroalkilowych (PFA) do opakowań
- obowiązki w zakresie etykietowania i dostarczania danych – w tym zapewnienie publicznego dostępu do informacji
- rozszerzenie obowiązków w zakresie rozszerzonej odpowiedzialności producenta, tak by państwa członkowskie wykorzystywały zebrane opłaty do wspierania infrastruktury zbiórki, a także by nałożyć na producentów/dystrybutorów odpowiedzialność za pokrycie opłat recyklingowych
- dążenie do "regulowanych łańcuchów wartości"
- dalsze zmiany w definicji recyklingu, wiążące PPWR z dyrektywą 2008/98/WE, a także własna definicja recyklingu zawarta w przepisach
- zmiany w propozycjach dotyczących obowiązkowego systemu depozytowego (DRS)
- zmiany w celach dotyczących ponownego użycia i uzupełniania, w tym dodanie do definicji ponownego użycia wymogu "wielokrotnego użycia"
- uwzględnienie sprzedawców internetowych w wielu obowiązkach wynikających z PPWR
- utworzenie "Forum Opakowań" złożonego z interesariuszy łańcucha wartości w celu weryfikacji przyszłych przepisów i celów.
Zanim przepisy zostaną przyjęte, muszą jeszcze przejść przez etap rozmów trójstronnych, na którym omawiane będą zalecenia Rady UE i innych zainteresowanych stron, a ich ostateczna wersja może wyglądać nieco inaczej niż ta przegłosowana na sesji plenarnej. Może to wywołać co najmniej gorącą dyskusję i lobbing ze wszystkich stron różnych łańcuchów wartości opakowań.
Cele dotyczące zawartości recyklatów
Tym, co najprawdopodobniej okaże się jedną z najbardziej dyskutowanych zmian w najnowszej wersji PPWR, jest zastosowanie proponowanej przez ENVI poprawki dotyczącej akceptacji biopochodnych tworzyw sztucznych jako liczących się do celu 50% w zakresie obowiązkowej zawartości materiałów pochodzących z recyklingu w opakowaniach. Była to kwestia mocno krytykowana przez wielu przedstawicieli łańcucha wartości recyklingu mechanicznego i opakowań, gdy została przyjęta przez ENVI w ramach proponowanych zmian.
Nie dzieje się tak dlatego, że branża nie wspiera rozwoju łańcucha wartości biotworzyw, ale z tego względu, że ich zaakceptowanie jako materiały pochodzące z recyklingu może potencjalnie zaszkodzić inwestycjom i rozwojowi branży recyklingu mechanicznego. Wiele podmiotów stwierdziło, że potencjalnie powinny istnieć cele dotyczące zawartości bio, ale oddzielone od celów określających zawartość materiałów pochodzących z recyklingu. Dodatkowo, wiele osób nie postrzega wytwarzania bioproduktów jako formy recyklingu – chociaż ponownie wykorzystuje się w nich odpady biologiczne – ale jako formę produkcji pierwotnej.
Minimalna docelowa zawartość materiałów pochodzących z recyklingu dla wrażliwych na kontakt opakowań z tworzyw sztucznych została zmniejszona do 7,5% z 10% do 2030 r., a materiały mające kontakt z żywnością zostały zwolnione z konieczności osiągnięcia tych celów. Dodano również cel 25% zawartości materiałów pochodzących z recyklingu dla opakowań wrażliwych na kontakt z innych materiałów niż politereftalan etylenu (PET) i obniżono cele państw członkowskich w zakresie zbiórki opakowań z 90% w poprzednim projekcie do 85%.
Łącznie zmiany te oznaczają znaczne rozmycie poprzednich celów. Niemniej jednak pozostają one ambitne i wymagałyby znacznego zwiększenia skali produkcji nadających się do wytwarzania opakowań recyklatów i zbiórki materiałów recyklingowalnych, szczególnie na rynkach surowców takich jak np. poliolefiny z recyklingu, biorąc pod uwagę obecne niedobory strukturalne w Europie.
Najnowsza wersja rozporządzenia, która prawdopodobnie zostanie lepiej przyjęta przez branżę, przenosi obliczanie zawartości materiałów pochodzących z recyklingu z jednego opakowania na średnią dla formatu, zakładu produkcyjnego i roku, co mogłoby sprawić, że przepisy byłyby bardziej praktyczne w egzekwowaniu. Projekt usuwa również klauzulę zawartą w wersji roboczej, która umożliwiałaby Komisji zmianę celów dotyczących zawartości recyklatów ze względu na brak dostępności lub "nadmierne ceny" określonych tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu. Wymagałoby to od Komisji opracowania do 31 grudnia 2025 r. metodologii certyfikowania materiałów pochodzących z recyklingu wprowadzanych na rynek.
Wyjątki dla wyściółek barieriowych oraz opakowań papierowych i kartonowych
Innym obszarem nowego projektu, który może wywołać kontrowersje na rynku, jest dodanie wyjątków dla wyściółek barierowych, powłok, lakierów, farb, tuszów, klejów, lakierów i zamknięć z definicji "opakowań złożonych". Wydaje się to eliminować je z kluczowych ocen "możliwości recyklingu na dużą skalę" oraz z celów dotyczących zawartości materiałów pochodzących z recyklingu. Spośród wymienionych produktów to właśnie zwolnienia dotyczące wyściółek mogą wywołać najbardziej zażartą debatę.
