Wynika to z faktu, że opakowania kartonowe i papierowe mające kontakt z żywnością – poza tekturą falistą używaną do pakowania owoców i warzyw – zazwyczaj zawierają barierę z tworzywa sztucznego (obecnie najwyraźniej objętą wyjątkiem dotyczącym wyściółek), co czyni je wielowarstwowymi i zazwyczaj trudnymi w recyklingu. Brak bariery naraziłby papier lub karton na zanieczyszczenie żywnością i zawilgocenie, co z kolei sprawiłoby, że materiał nie nadawałby się do recyklingu. Dodatkowo, alternatywne nieplastikowe opakowania żywności i ich wykorzystanie zazwyczaj wiążą się z wyższym zużyciem energii, emisją dwutlenku węgla (CO2) i większą wagą (co skutkuje wyższą emisją i zużyciem paliwa podczas transportu).
Podczas gdy opakowania kartonowe i papierowe mają wysokie wskaźniki recyklingu wynoszące 81,5% w UE-27 w 2020 r., zgodnie z danymi Eurostatu (ostatni rok, dla którego dostępne są dane, chociaż wskaźniki na 2021 r. zostały oszacowane przez Eurostat na 82,5%), wiele opakowań mających kontakt z żywnością należy do tych 18,5%, które nie są obecnie poddawane recyklingowi. Co ważne, wskaźniki recyklingu opakowań kartonowych i papierowych spadły ze szczytowego poziomu 85,4% w 2016 i 2017 r. Korelacja nie jest związkiem przyczynowo-skutkowym, ale zbiega się w czasie ze zwiększonym zastosowaniem papieru i tektury w opakowaniach mających kontakt z żywnością.
Kiedy omawiana poprawka została po raz pierwszy zaproponowana przez ENVI, wiele podmiotów w branży wyraziło obawy, że pozostawi to w świadomości konsumentów wrażenie, że papierowe i kartonowe opakowania mające kontakt z żywnością są bardziej zdatne do recyklingu i zrównoważone niż w rzeczywistości, oraz że przyspieszy to przejście na materiały alternatywne i odejście od plastiku. Po lekkim złagodzeniu podejścia, warstwy barierowe są teraz zawarte w załączniku pod listą orientacyjnych parametrów, które należy wziąć pod uwagę przy ustalaniu kryteriów projektowych dla recyklingu, wraz z: dodatkami, etykietami/rękawami, systemami zamykania i małymi częściami, klejami, tuszami/drukami, kolorami, składem materiału, powłokami, pozostałościami produktów/łatwością opróżniania i łatwością demontażu. Opakowania drewniane i woskowe zostały wyłączone z kryteriów dotyczących recyklingu.
Definicje recyklingu i recykling chemiczny
Nowa wersja zawiera proponowane przez ENVI przeformułowanie definicji recyklingu, które wydaje się ponownie dodawać niejasności co do recyklingu chemicznego opartego na pirolizie, dotyczące tego, czy olej pirolityczny będzie wliczany do celów, które istnieją w obecnych definicjach recyklingu zgodnie z prawem UE. Jest to niejasność, którą pierwotny projekt miał usunąć. Dodane są również wymagania, aby materiał spełniał definicję recyklingu zgodnie z 2008/98/WE, co samo w sobie spowodowało niejasność co do statusu prawnego recyklingu chemicznego opartego na pirolizie.
Wiązanie podmiotów zajmujących się recyklingiem chemicznym obiema definicjami może potencjalnie utrudnić uznanie oleju pirolitycznego – dominującego produktu recyklingu chemicznego w Europie – za materiał pochodzący z recyklingu, w zależności od sposobu interpretacji i egzekwowania definicji.
Regulowane łańcuchy wartości
W nowym projekcie przyjęto również proponowane przez ENVI sformułowanie w części motywacyjnej rozporządzenia dotyczące rozwoju "regulowanych łańcuchów wartości", chociaż nie ma szczegółów na temat tego, co oznaczałoby to w praktyce. Wymagałoby to również od państw członkowskich ustanowienia systemu "w celu zapewnienia bezpiecznego i sprawiedliwego dostępu do materiałów pochodzących z recyklingu do zastosowań, w których jakość materiału pochodzącego z recyklingu jest zachowana lub odzyskana w taki sposób, że można go poddać dalszemu recyklingowi i wykorzystać w ten sam sposób i do podobnego zastosowania, przy minimalnej utracie ilości, jakości lub funkcji" do stycznia 2029 r. Ponownie, nie ma szczegółów ani jasności co do tego, co "sprawiedliwy dostęp" oznaczałby w tym kontekście, ale ów system może wykazywać potencjał do fundamentalnego przekształcenia łańcucha wartości i istniejących mechanizmów cenowych oraz kontraktowych.
Rozszerzona odpowiedzialność producenta
Zmiany przewidują, że środki pozyskane z opłat z tytułu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta określone w projekcie zostaną przeznaczone na sfinansowanie kosztów zbiórki, sortowania i recyklingu opakowań. Brak wystarczającej infrastruktury konsekwentnie stanowi jedno z kluczowych wyzwań dla osiągnięcia większej skali recyklingu tworzyw sztucznych, które jest powszechnie wymieniane przez graczy w całym łańcuchu wartości. Zmiana prawdopodobnie zostanie więc przyjęta z zadowoleniem.
Mniej mile widziane są wymagania dotyczące publicznego ujawniania zebranych informacji w ramach proponowanego kształtu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta, online i bezpłatnie. Nowy projekt rozszerzyłby również koszty ROP, aby oprócz kosztów zbiórki odpadów i infrastruktury, które stanowiły część pierwotnego projektu, objąć także późniejszy transport i przetwarzanie odpadów.
Inne środki
PPWR stworzyłby szereg nowych obowiązków w zakresie etykietowania w ramach zharmonizowanego systemu, w tym stosowanie piktogramów i minimalistycznego języka, w celu wyszczególnienia zawartości materiałów pochodzących z recyklingu i możliwości recyklingu. Najnowsza wersja rozszerza wiele wymagań proponowanych przepisów na platformy internetowe. Dodaje również zobowiązania dla państw członkowskich dotyczące zmniejszenia ilości odpadów opakowaniowych na mieszkańca o 10% do 2030 r., 15% do 2035 r. i 20% do 2040 r. w porównaniu z poziomami z 2018 r.
Wreszcie, nowa wersja przewiduje utworzenie "Forum Opakowań" składającego się z zainteresowanych stron z całego łańcucha wartości w państwach członkowskich – w tym z przedstawicieli branży przetwarzania odpadów, producentów i dostawców opakowań, dystrybutorów, sprzedawców detalicznych, importerów, MŚP, grup ochrony środowiska i organizacji konsumenckich – z którymi należy się konsultować w sprawie przygotowania aktów delegowanych i wykonawczych na mocy rozporządzenia.
Zakres PPWR jest szeroki, a wraz ze zbliżającym się okresem rozmów trójstronnych – które będą miały na celu zharmonizowanie poglądów Parlamentu Europejskiego, Rady, Komisji i przemysłu – dyskusja będzie prawdopodobnie coraz bardziej intensywna, zaś ostateczny kształt rozporządzenia jest obecnie nieznany. Niezależnie od tego, jaką formę przybierze, prawdopodobnie będzie miało poważne reperkusje w całym łańcuchu wartości opakowań, a wszyscy gracze związani z rynkiem będą musieli zapoznać się z propozycjami i upewnić się, że ich głos stanowi część debaty.
Mark Victory, ICIS
Zdjęcia: depositphotos.com/pl
