Europejski Trybunał Obrachunkowy opublikował sprawozdanie dotyczące dochodów UE opartych na odpadach opakowaniowych z tworzyw sztucznych niepoddawanych recyklingowi.
Od stycznia 2021 roku Unia Europejska wprowadziła nowe źródło dochodów oparte na odpadach opakowaniowych z tworzyw sztucznych niepoddawanych recyklingowi. Tak zwany „podatek od plastiku” (ang. plastic levy) to mechanizm wprowadzony przez Unię Europejską, w ramach którego państwa członkowskie płacą 0,8 euro za każdy kilogram odpadów z opakowań plastikowych, które nie zostały poddane recyklingowi. Aby złagodzić wpływ na kraje o niższym dochodzie narodowym, 17 państwom członkowskim, w tym Polsce, przyznano ryczałtową obniżkę.
Celem podatku była nie tylko dywersyfikacja dochodów UE, ale również ograniczenie ilości odpadów z tworzyw sztucznych oraz promowanie recyklingu w państwach członkowskich.
Dochody z tego źródła w 2023 roku wyniosły 7,2 miliarda euro, co stanowiło 4% całkowitych dochodów UE.
Jednak Europejski Trybunał Obrachunkowy zwraca uwagę, że wdrożenie systemu napotkało trudności, głównie związane z porównywalnością i wiarygodnością danych, co wpływało na dokładność raportowania przez państwa członkowskie.
Jednym z kluczowych problemów było to, że państwa członkowskie nie w pełni transponowały do swojego prawodawstwa definicje i metody obliczeniowe wynikające z dyrektywy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, co miało wpływ na dokładność i wiarygodność danych.
Dodatkowo, różnice w definicjach „tworzywa sztucznego” w różnych aktach prawnych UE powodują zamieszanie, które wpływa na niejednolitą interpretację przepisów w poszczególnych krajach. Część państw członkowskich, w tym Polska, zgłaszało problemy z rozbieżnymi definicjami, co wpłynęło na dokładność raportowanych danych i ustalanie wkładów.
Zdaniem kontrolerów Trybunału ze względu na brak odpowiednich kontroli procesów recyklingu istnieje ryzyko, że odpady opakowaniowe z tworzyw sztucznych zgłoszone jako poddawane recyklingowi mogą w rzeczywistości nie we wszystkich przypadkach zostać poddane recyklingowi. Państwa członkowskie nie były w stanie zapewnić, by warunki recyklingu odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych wywożonych poza UE były zasadniczo równoważne procesom recyklingu UE.
Raport sugeruje, że konieczne jest poprawienie jakości danych, aby były one porównywalne i wiarygodne. Kluczowe będzie również lepsze zarządzanie procesem recyklingu, zwłaszcza w kontekście kontroli nad odpadami eksportowanymi poza UE. Wprowadzenie nowych mechanizmów nadzoru i harmonizacja definicji tworzyw sztucznych będą kluczowe, aby osiągnąć pełną zgodność z unijnymi przepisami i zwiększyć poziom recyklingu.
W raporcie Polska uplasowała się na 3 miejscu w Europie, osiągnęła wskaźnik recyklingu z opakowań z tworzyw sztucznych na poziomie 50%. Mimo iż osiągnęła wskaźnik recyklingu na wysokim poziomie, również miała trudności z pełnym wdrożeniem unijnych standardów do swojego prawodawstwa.
Pomimo tych wyzwań, istnieje realna szansa na dalsze usprawnienia systemu, które przyczynią się zarówno do poprawy efektywności gospodarowania odpadami, jak i do realizacji unijnych celów środowiskowych.
