W 2023 roku dekarbonizacja i ochrona środowiska miały wyraźnie rosnące znaczenie w działalności przedsiębiorstw - to wniosek z pierwszego odczytu Indeksu Dekarbonizacji Polskiej Gospodarki, który stanowi nowy barometr zielonej transformacji. Pierwszy odczyt wskaźnika wskazuje wartość 61 pkt., gdzie 50 pkt. to odczyt neutralny, powyżej 50 - pozytywny, a poniżej 50 - negatywny. Wskaźnik jest odczytem cyklicznym, a jego wyniki będą bazować na półrocznej częstotliwości.
Pierwszy odczyt Indeksu Dekarbonizacji Polskiej Gospodarki wskazuje, że w działania na rzecz dekarbonizacji i ochrony środowiska angażują się szczególnie średnie i duże przedsiębiorstwa - z drugiej jednak strony, jak wynika z badania, duża część firm w ogóle nie liczy swojego śladu węglowego - zwłaszcza mikro i małych. Deklarowane zaangażowanie firm w dekarbonizację i ochronę środowiska (29 proc. odpowiedzi “wyraźnie wzrósł”, 35 proc. - “wzrósł”) jest również bardzo wyraźnie umocowane w strategiach biznesowych firm - bardziej niż na poziomie nakładów osobowych i inwestycyjnych.
- W pierwszych wynikach indeksu widzimy potwierdzenie zjawiska dysproporcji pomiędzy przygotowaniem nie tylko polskich dużych firm do planowania i wdrażania strategii klimatycznych a tym jak to wygląda w małych podmiotach, głównie krajowych. Jeśli ta przepaść się nie zmniejszy, to polskie firmy, jako poddostawcy dużych i globalnych firm, mogą wypaść z łańcuchów dostaw. Potrzebują one zatem wsparcia w procesie planowania i redukcji swojego śladu węglowego - podkreśla Jakub Sawulski, Główny Ekonomista i Kierownik Programu Badawczego Zrównoważone Finanse w Fundacji Instrat.
Wśród wyzwań firmy w Polsce zauważają wzrost wymogów regulacyjnych związanych z dekarbonizacją i ochroną środowiska. Większość ankietowanych przedsiębiorstw wskazała, że w 2023 r. regulacje w tym obszarze były dla nich bardziej wymagające niż w 2022 r. Nacisk wynikający z regulacji jest więc dostrzegany przez przedstawicieli firm. Wyraźnie rośnie także presja otoczenia biznesowego na te aspekty zielonej transformacji (24 proc. odpowiedzi “znacząco wzrosła”, 37 proc. - “wzrosła”) przy jednoczesnym niewielkim - według odczucia przedsiębiorców - wsparciu instytucji publicznych w tym procesie. Ankietowane przedsiębiorstwa zauważają, że presja otoczenia biznesowego coraz częściej determinuje ich relacje z interesariuszami - klientami, dostawcami, pracownikami i akcjonariuszami. W konsekwencji działania na rzecz dekarbonizacji i ochrony środowiska mogą mieć także rosnące znaczenie dla wyników finansowych i perspektyw rozwoju przedsiębiorstw.
Wysoki odsetek firm zauważa wzrost przypadków greenwashingu, rozumianych jako pozorowane działania na rzecz klimatu w otoczeniu biznesowym, tj. wśród konkurentów, dostawców, odbiorców (18 proc. badanych zauważa “znaczący wzrost” takich przypadków, 31 proc. - “wzrost” ).
- Pierwszym odczytem Indeksu Dekarbonizacji Polskiej Gospodarki rozpoczynamy dyskusję na temat tempa i perspektyw dekarbonizacji oraz transformacji energetycznej w Polsce. Wyniki pokazują, że polski biznes wciąż ma wiele wyzwań związanych ze zrównoważonym rozwojem. Widzimy, że trafiliśmy w punkt i aktywnie włączamy się w potrzebę budowania dobrego klimatu dla dekarbonizacji - mówi Rafał Dutkiewicz, Prezes Zarządu Pracodawców RP.
Wyzwaniem jest również sam proces raportowania - spośród firm, które wykazują emisje, raportowanie jest w większości niepełne, a podejmowane już działania na rzecz dekarbonizacji w przedsiębiorstwach nie gwarantują jeszcze ich znaczącej redukcji.
- Ambitne cele klimatyczne napędzają postęp technologiczny, przyspieszają digitalizację, automatyzację przedsiębiorstw i mimo że wymagają czasu, nakładów inwestycyjnych i bardziej przyjaznych przemysłowi regulacji, na co zwracają uwagę przedsiębiorstwa ankietowane w Indeksie, to warto je podjąć w duchu odpowiedzialności za środowisko, na które mamy nieobojętny wpływ. W Qemetice dążymy do dekarbonizacji i zmniejszenia emisyjności w naszych zakładach. Mamy ambitny cel obniżenia emisji CO2 o 63 proc. do 2033 roku, potwierdzony przez Science Based Target Initiative. Z jednej strony efektywnie wytwarzamy nasze produkty z jak najmniejszym śladem węglowym, z drugiej zaś - stawiamy także na dawanie drugiego życia produktom i surowcom, zgodnie z ideą gospodarki cyrkularnej - mówi Kamil Majczak, Prezes Zarządu Qemetica.
Za merytoryczne przygotowanie Indeksu Dekarbonizacji i późniejsze opracowywanie wyników badania odpowiada Fundacja Instrat. Ankieta zbierająca dane do Indeksu Dekarbonizacji Polskiej Gospodarki została przeprowadzona w dniach od 10 do 26 czerwca 2024 roku, a jej adresatami były przedsiębiorstwa członkowskie Pracodawców RP. Ankieta została również udostępniona firmom zrzeszonym w Polskiej Izbie Przemysłu Chemicznego oraz przedsiębiorstwom działającym w Forum Odpowiedzialnego Biznesu. Ankietę wypełniło 51 przedsiębiorstw. Ich struktura według wielkości i branży jest zróżnicowana.
