Poliuretany
Poliuretany (PU) są produktami reakcji pomiędzy alkoholami i izocyjanianami. Stanowią one bardzo szeroką grupę polimerów i można byłoby im poświęcić osobny, długi artykuł. Dobierając odpowiednio reagenty można otrzymywać tworzywa o różnorodnych właściwościach.
Na rynku dostępne są PU o twardości od 20 Shore’a A do 85 Shore’a D, przeznaczone do spieniania, produkcji włókien, czy też przetwórstwa metodą wtrysku. Wytwórcy PU mają szerokie możliwości, by odpowiednio zaprojektować polimer do danego zastosowania np. pod kątem odporności na rozciąganie i ściskanie, czy wielokrotne zginanie. Produkty poliuretanowe wyróżniają się m.in. dobrą elastycznością (nawet przy dużej twardości), a także niepowtarzalną odpornością na ścieranie i rozdzieranie oraz działanie smarów i olejów. Wykazują dobre właściwości elektroizolacyjne. Są idealnym rozwiązaniem, nawet jeśli chodzi o niskie temperatury.
Większość poliuretanów na bazie polieterów nie sprzyja rozwojowi grzybów i pleśni, dzięki czemu doskonale nadają się do zastosowań w środowisku tropikalnym. Dzięki wysokiej hemozgodności PU zostały też dopuszczone do kontaktu z krwią i są stosowane w medycynie np. jako protezy naczyniowe, elementy komór sztucznego serca czy cewniki.
Zastosowania poliuretanów obejmują także inne dziedziny życia i gospodarki. W przemyśle motoryzacyjnym wykorzystywane są do produkcji kształtek tapicerskich, zderzaków, desek rozdzielczych czy podsufitek. W budownictwie rozpowszechnione są w postaci bloków, pianek uszczelniających, izolacji natryskowych. Wytwarza się z nich elementy sprzętu sportowego oraz włókna do produkcji odzieży. Poliutretany są też często stosowane przy wytwarzaniu prototypów.
Polistyren
Polimeryzacja styrenu była obserwowana i opisywana już w 1845 r., a pierwszy patent zatwierdzono w 1900 r. Produkcję przemysłową polistyrenu (PS) rozpoczęto jednak dopiero na krótko przed II wojną światową. Otrzymuje się go różnorakimi metodami.
W wyniku polimeryzacji rodnikowej styrenu prowadzonej metodą suspensyjną, emulsyjną, blokową lub rozpuszczalnikową otrzymuje się amorficzny PS, z grupami fenylowymi rozłożonymi w sposób nieuporządkowany wzdłuż łańcuchów polimerowych. Amorficzny PS jest bezpostaciowym, przezroczystym termoplastem z Tg ok. 100°C, stosunkowo kruchy i ma słabą odporność chemiczną. Ze względu na kruchość unika się jego obróbki mechanicznej i znajduje on zastosowanie głównie w produkcji polistyrenu ekspandowanego (EP), z którego wykonuje się izolacje termiczne oraz opakowania, kubki, talerzyki i tacki na podgrzane lub schłodzone artykuły spożywcze.
Przy zastosowaniu stereospecyficznych katalizatorów Natty otrzymuje się gatunki polistyrenów, w których grupy fenylowe są uporządkowane przestrzennie. Produkty polimeryzacji są krystaliczne i mętnieją przy powolnym chłodzeniu stopu. Mają one zdecydowanie lepsze parametry wy-trzymałościowe i przetwórcze w porównaniu z ataktycznym polistyrenem ogólnego przeznaczenia.
Potocznie ''polistyrenami'' określa się nie tylko homopolimer styrenu, ale również kopolimery z wyraźną przewagą ilościową składnika styrenowego, mieszaniny polistyrenu z innymi polimerami pełniącymi rolę modyfikatorów własności oraz niektóre polimery pochodnych styrenu.
Z polistyrenu wytwarza się m.in. opakowania, kubki, tacki, pojemniki, izolacje elektryczne, izolacje cieplne (styropian), płyty do dalszej obróbki, rury i profile, kształtki, obudowy i elementy urządzeń AGD oraz zabawki.
Dr Karol Niciński
