Przepisy dotyczące gospodarki o obiegu zamkniętym

Przykład UE – na drodze do gospodarki o obiegu zamkniętym tworzyw sztucznych

Regulacje w Unii Europejskiej są stosunkowo zaawansowane na tle legislacji międzynarodowej. W 2018 r. została wytyczona nowa strategia w zakresie tworzyw sztucznych. Celem jest transformacja w kierunku neutralnej dla klimatu gospodarki o obiegu zamkniętym do 2050 r. w ramach Zielonego Ładu. Do najważniejszych przepisów należą dyrektywa w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oraz dyrektywa w sprawie opakowań.

Przepisy w UE

Najważniejsze regulacje dyrektywy w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych:

• Zakaz wprowadzania na rynek niektórych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, takich jak słomki czy talerze jednorazowe
• Obowiązkowy poziom zbiórki plastikowych butelek jednorazowego użytku (do 90 procent w roku 2029)
• Obowiązkowy udział recyklatu na poziomie 25 procent dla butelek PET od 2025 r. i 30 procent dla wszystkich plastikowych butelek od 2030 r.
• Zakrętki przymocowane do butelki
  

Dyrektywa w sprawie opakowań Packaging and Packaging Waste Directive (PPWD):

• Obecnie zgodnie z obowiązującymi regulacjami od 2030 r. wszystkie opakowania muszą nadawać się do ponownego użycia, recyklingu lub kompostowania. Od 2030 r. wskaźnik recyklingu tworzyw sztucznych ma wynosić 55 procent.
• W listopadzie 2022 r. Komisja Europejska opublikowała projekt nowego europejskiego rozporządzenia w sprawie opakowań. Zawiera on między innymi następujące propozycje:
• • Od 2030 r. wszystkie opakowania mają nadawać się do recyklingu w co najmniej 70%.
  • Od 2030 r. plastikowe opakowania na żywność i jednorazowe butelki na napoje powinny składać się w co najmniej 30 procentach z recyklatu, a do 2040 r. udział ten ma wynosić od 50 do 65 procent.
  • Od 2029 r. we wszystkich państwach członkowskich muszą działać systemy kaucyjne do butelek plastikowych i puszek aluminiowych.
    
  • Proponowane wskaźniki recyklingu zależą od rodzaju napoju. W przypadku napojów bezalkoholowych od 2030 r. dziesięć procent pojemników ma nadawać się do recyklingu lub ponownego napełnienia. Od 2040 r. wskaźnik ten ma wzrosnąć do 25 procent.

Wiele innych krajów opiera swoje regulacje na standardach unijnych, czego aktualnym przykładem jest Hiszpania. Tam od połowy 2023 roku zakazane są plastikowe kółka wokół puszek. „Na przykład na Balearach i Wyspach Kanaryjskich obowiązuje już zakaz importu plastikowych opakowań na napoje, czyli folii lub plastikowych kółek. Tutaj do puszek używany jest już nasz LitePac Top. Ponadto od 1 stycznia 2023 r. w Hiszpanii obowiązuje podatek od opakowań z tworzyw sztucznych niepochodzących z recyklingu, które są używane do ochrony lub przenoszenia towarów” - wyjaśnia Tobias Gut, Product Manager z działu technologii opakowań.

Bliższe spojrzenie na butelki PET

W przypadku butelek PET na napoje istnieje silny trend w kierunku większego udziału recyklingu, napędzany z jednej strony przez nałożone przepisami wskaźniki recyklingu, ale także przez same firmy, wyjaśnia Michael Auburger, specjalista ds. recyklingu w firmie Krones: „Firmy starają się odchodzić od nowych materiałów i skupić się na recyklingu również ze względów wizerunkowych. Ponadto nowoczesne sortownie są w stanie coraz lepiej segregować różne rodzaje tworzyw sztucznych. Technologie są bardzo zaawansowane, a rPET można wykorzystać ponownie jako opakowanie na żywność, tzn. można wprowadzić cykl od butelki do butelki.” Wielu dużych producentów ma obecnie w swojej ofercie butelki na napoje wykonane w 100% z rPET.

Rynek nie jest w stanie zaspokoić dużego zainteresowania rPET, zauważa Manuel Grund: „Aby zwiększyć podaż recyklingu, trzeba zapewnić większą efektywność zbiórki.” Ponadto rPET jest interesujący nie tylko na pojemniki na napoje, ale także na przykład do odzieży. Wiele krajów dostrzegło ten fakt i wprowadza systemy kaucyjne oraz wskaźniki zbiórki. Niektóre uchwalają również dodatkowe przepisy mające na celu uproszczenie recyklingu. Na przykład Korea zwraca rozlewniom wody część „opłaty za obieg zamknięty zasobów” pobieranej w przypadku, gdy butelka PET nie ma etykiety, a zatem jest łatwiejsza do recyklingu. W firmie Jeju Province Development Co. z Korei Południowej woda ma być w przyszłości rozlewana do butelek PET bez etykiet za pomocą linii Krones.

Wymogi prawne dotyczące systemów kaucyjnych

Niemcy	Od 2022 r. obowiązkowa kaucja na wszystkie butelki PET jednorazowego użytku na napoje z wyjątkiem butelek na mleko, w przypadku których kaucja będzie obowiązywać od 2024 r.
Austria	Od 2025 r. obowiązkowa kaucja na wszystkie jednorazowe plastikowe i metalowe pojemniki na napoje
Propozycja UE	Od 2029 r. systemy kaucyjne na butelki plastikowe i puszki aluminiowe
USA i Kanada	W wielu stanach działają systemy kaucyjne, tzw. Bottle Bills. Dotyczą one pojemników na napoje (aluminiowych, szklanych, plastikowych lub kartonowych).
Wielka Brytania	Kaucja na butelki i puszki po napojach od 2025 r. Celem jest zmniejszenie ilości odpadów i wspieranie recyklingu.
Australia	Wprowadzenie systemów kaucyjnych w wielu stanach

Inną kwestią, którą obecnie zajmuje się wiele krajów, jest dopuszczenie rPET do pakowania żywności. Szczególnie w Azji nie jest to jeszcze dozwolone w wielu miejscach, z jednej strony z powodu obaw o jakość, a z drugiej strony dlatego, że istnieje rynek dla rPET również poza napojami. Wiele krajów opiera swoje regulacje dotyczące atestów i dopuszczeń na certyfikatach Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) lub amerykańskiej Agencji Żywności i Leków (FDA). Ważnym sygnałem jest fakt, że Indie niedawno zezwoliły na stosowanie rPET do żywności.

A co z opakowaniami wielokrotnego użytku?

Rozbudowa obiegów zamkniętych opakowań wielokrotnego użytku byłaby oczywiście kolejnym sposobem na unikanie odpadów. Również dlatego UE proponuje w nowej dyrektywie w sprawie opakowań wiążące wskaźniki opakowań wielokrotnego użytku. Manuel Grund spodziewa się, że będzie to jeszcze przedmiotem intensywnych dyskusji: „Wiele firm przestawiło się całkowicie na jednorazowe opakowania PET. Do opakowań wielokrotnego użytku potrzebna byłaby zupełnie inna logistyka i byłyby konieczne inwestycje w systemy mycia, centra sortowania i pulę butelek.” Ponadto w razie przejścia np. na opakowania PET wielokrotnego użytku, musiałyby one być dostępne na rynku. Na przykład butelki PET wielorazowego użytku wymagają około dwa razy więcej materiału niż wersje jednorazowe i nie mogą być produkowane na tej samej maszynie.

Aktualnie systemy wielorazowego użytku są stosowane w nielicznych regionach. Oprócz Europy i Azji, Manuel Grund wymienia przede wszystkim Amerykę Południową: „Istnieje tam skuteczny system wielokrotnego użytku dla dużych butelek PET o pojemności dwóch litrów i więcej. Butelki te doskonale nadają się do ponownego użycia, dlatego też powstał rynek.” Pozytywnym przykładem z Europy jest niemiecka mleczarnia Berchtesgadener Land, która otrzymała nawet nagrodę za innowacyjność w dziedzinie opakowań wielorazowego użytku przyznawaną przez Deutsche Umwelthilfe i Stiftung Initiative Mehrweg za nową linię opakowań szklanych Krones.

Dlatego z zainteresowaniem będziemy śledzić, jak rozwinie się sytuacja w najbliższych latach, jak świat poradzi sobie z zalewem plastiku i czy powstanie gospodarka o obiegu zamkniętym tworzyw sztucznych. Firma Krones oferuje różne technologie - niezależnie od wybranych rozwiązań.