Układ plastyfikujący wymaga czyszczenia ze względu na częstą zmianę podczas przetwórstwa koloru, tworzywa, czy chociażby samej receptury. Dokładne i efektywne wyczyszczenie układu plastyfikującego jest jednym z czynników zapewnienia jakości produkcji, pozwalającym wydłużyć czas eksploatacji maszyn. Również formy wtryskowe, które są bardzo kosztownym narzędziem związanym z procesami formowania, w wyniku długotrwałej eksploatacji ulegają zużyciu, a w bardzo skrajnych przypadkach nawet uszkodzeniu. Każdy producent wyrobów z materiałów polimerowych zdaje sobie sprawę, iż to jakość formy ma wpływ na jakość otrzymanego wyrobu. Dlatego o formy warto dbać, aby długo i niezawodnie służyły.
Dbałość o formę oznacza jej odpowiednie czyszczenie oraz zabezpieczenie na czas magazynowania czy też przestoju. Zastosowanie dodatków czyszczących pozwala zminimalizować przestoje maszyn oraz zwiększyć wydajność. Taki czyszczący compound wprowadzany jest do układu plastyfikującego, aby usunąć kolor, tworzywo lub skład recepturowy przed zmianą lub po zakończeniu pracy. Dodatek czyszczący jest szczególnie pomocny przy likwidacji smużenia spowodowanego pozostawaniem resztek wcześniej stosowanego materiału w przestrzeniach o utrudnionym przepływie.
Dodatki czyszczące są tak dopracowane, aby usunąć zalegający stary materiał w maksymalnie krótkim czasie, pozwalając przetwórcy wcześniej uruchomić nową produkcję, przy mniejszych stratach materiału. Wstępne czyszczenie układu plastyfikującego z zastosowaniem dodatku czyszczącego pozwala znacząco oszczędzić czas, nawet do ponad 50%. Dodatkowo, umożliwia usunięcie czarnych wtrąceń, które mogą być spowodowane m.in. degradacją polimeru, separacją dodatków, zaleganiem tworzywa w martwych strefach.
Rodzaje dodatków czyszczących
Na rynku dostępne są różne rodzaje dodatków czyszczących.
Dodatki chemiczne: to ciekłe lub stałe koncentraty, zwykle dodawane do uniwersalnych nośników (PE, PP) lub do następnego przewidzianego do zastosowania tworzywa. Czyszcząca mieszanina wprowadzana jest do maszyny, pozostawiana przez pewien czas w cylindrze, w określonej temperaturze. Ślimak jest unieruchamiany, a w tym czasie przebiega reakcja chemiczna, podczas której skróceniu ulegają łańcuchy pozostającego tworzywa, umożliwiając tym samym wypłukanie tworzywa. Proces może być bardzo efektywny, z tym że ten rodzaj czyszczenia wymaga dłuższego czasu, ze względu na potrzebę czasochłonnego nasiąkania, i zwykle związany jest z wyższymi nakładami kosztowymi niż przy zastosowaniu innych materiałów czyszczących. Niektóre dodatki mogą uwalniać amoniak lub inne opary, a degradacja polimeru może przebiegać z tworzeniem się żrących kwasów działających niszcząco na metal.
Dodatki mechaniczne ścierające: te mieszaniny są koncentratami lub przedmieszkami, w skład których wchodzą włókna szklane lub glinka, wapień, talk czy TiO2. Agresywnie i efektywnie czyszczą ślimak oraz cylinder, ale wypełniacz może powodować zużycie istotnych tolerancji ślimaka i cylindra.
Dodatki mechaniczne nieścierające: te mieszaniny są termoplastycznymi (niechemicznymi) mieszaninami czyszczących granulek zawieszonych w nośniku polimerowym. Granulki miękną na powierzchni, ale wewnątrz pozostają stałe, przez co ślimak i cylinder są czyszczone ostrożnie i dokładnie, nie powodując zużycia. Są gotowe do zastosowania poprzez wprowadzenie ich bezpośrednio do układu plastyfikującego maszyny. Wprowadza się je przed zatrzymaniem maszyny, ponieważ ułatwia to następne uruchomienie.
Dodatki chemiczne są aktywne tylko w określonym czasie, podczas procesu czyszczenia, i stają się niestabilne pod wpływem zmian cieplnych występujących w cylindrze. W związku z tym, aby zabezpieczyć maszynę, wszystkie chemiczne pozostałości po czyszczeniu muszą być usunięte z cylindra przed jej zatrzymaniem. Podobnie postępuje się z dodatkami ścierającymi – jeżeli pozostawi się je w cylindrze, dodatek czyszczący może zastygnąć, co może spowodować uszkodzenie przy kolejnym uruchomieniu ślimaka. Dodatki mechaniczne nieścierające nie powodują uszkodzeń i mogą być pozostawione w cylindrze podczas przerwy, ułatwiając następnie ponowny rozruch.
