Inwestycje i innowacje
Trzeci blok tematyczny dotyczył zagadnień związanych z inwestycjami, innowacjami i pracami B+R. Pomimo kryzysowego roku 2020, ponad 90% firm podjęło wysiłek inwestycyjny i to w znacznym stopniu skierowany na innowacje. Skala nakładów była mocno zróżnicowana i w dużym stopniu zależała od wielkości podmiotu. Biorąc pod uwagę około 10-procentowy spadek inwestycji ogółem w gospodarce, wydaje się że to jest dobry wynik.
W opracowaniu przeanalizowano też źródła finansowania inwestycji oraz innowacji, co dało w pewnych obszarach wynik nieco zaskakujący. O ile zrozumiały jest relatywnie duży udział środków własnych, które muszą być obecne w większości inwestycji, w tym tych częściowo finansowanych kredytem lub ze środków UE, to już bardzo niski udział funduszy UE w finansowaniu innowacji może dziwić.
O ile generalnie środki UE są wykorzystywane w przypadku 38% firm podczas inwestycji, to w odniesieniu do inwestycji w innowacje środki UE są wykorzystywane przez zaledwie 26% podmiotów. Wydaje się, że bardziej intuicyjne byłyby odwrotne proporcje. Z kolei nie dziwi relatywnie niewielki udział finansowania bankowego w finansowaniu innowacji. Z perspektywy banków tego typu inwestycje z reguły charakteryzują się zwiększonym poziomem ryzyka. Z analizy wartości poniesionych nakładów na inwestycje wynika, iż zdecydowana większość z nich (85%) to kwoty do 5 mln złotych.
Inaczej wyglądała sytuacja w przypadku nakładów na innowacje. Tu większość stanowiły nakłady do 0,5 mln (53%). Nakłady na innowacje w przedziale 0,5–1 mln poniosło 21% badanych firm, a powyżej 1 mln - 15% respondentów.
Zapytano również firmy o współpracę z jednostkami B+R. Z odpowiedzi wynika, iż jest ona w miarę dobrze rozwinięta, na co wskazuje duży odsetek firm współpracujących z uczelniami wyższymi. Na tego typu kooperację wskazało 53% ankietowanych podmiotów. Jest to pozytywna informacja zważywszy, iż większość branżowych firm to MŚP.
Około 30% podmiotów deklaruje, że posiada własne zaplecze badawczo-rozwojowe. W zależności od kategorii, mniej więcej 20–30% podmiotów ma zarejestrowane wzory użytkowe lub patenty (krajowe, międzynarodowe, wzory przemysłowe, wzory użytkowe).
Przy okazji analizy innowacyjności skierowano zapytanie o zagadnienie Gospodarki o Obiegu Zamkniętym oraz Przemysłu 4.0. Ponad 1/3 ankietowanych podmiotów wskazała na implementację różnego rodzaju rozwiązań GOZ w swoich firmach, a blisko połowa podjęła w ostatnim czasie wysiłek inwestycyjny w zakresie Przemysłu 4.0.
Wśród stosowanych rozwiązań GOZ wskazano m.in. na odzysk ciepła z maszyn, zawracanie odpadów do procesu produkcji, recykling odpadów poprodukcyjnych czy projektowanie zorientowane na wydłużenie cyklu życia wyrobu. Z informacji wynika, że niestety nadal 1/3 badanych nie stosuje żadnych rozwiązań w zakresie GOZ i Przemysłu 4.0, lub nie wie, że je stosuje.
W kolejnych 3 latach ponad 30% badanych firm planuje dalsze nakłady z zakresu rozwiązań Przemysłu 4.0, z kolei 37% nie ma jeszcze sprecyzowanych planów w tym zakresie. Zapytano też uczestników badania, jakie systemy jakości zostały wdrożone w ich firmach. Najpopularniejsze to normy zarządzania ISO 9001 oraz ISO 14001. Ponadto firmy wdrożyły różnego rodzaju normy specjalistyczne, takie jak IATF 16949, BRC czy ISO 28000. Z badania wynika, że 40% firm nie wdrożyło żadnej normy jakości.
