W ostatnich miesiącach przedsiębiorcy będący producentami lub importerami produktów z tworzyw sztucznych, oferowanych jako produkty wielorazowego użytku, doświadczają licznych kontroli ze strony wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska (WIOŚ) na polecenie Generalnego Inspektora Ochrony Środowiska (GIOŚ). Kontrole te weryfikują, czy przedsiębiorcy nie dopuszczają się naruszenia regulacji wprowadzonych ustawą z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw ("Ustawa SUP").
Ustawa ta implementowała do polskiego porządku prawnego tzw. Dyrektywę SUP , której celem jest ograniczenie użycia określonych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych i ostatecznie ograniczenie ilości odpadów powstałych z tych produktów.
Jakkolwiek PZPTS potępia wszelkie działania stanowiące próbę obejścia obowiązujących przepisów prawnych i potwierdza, że działania kontrolne są potrzebne, to w przypadku kontroli związanych z przestrzeganiem Ustawy SUP, PZPTS obserwuje niepokojące przypadki:
- kwestionowania kwalifikacji produktów z tworzyw sztucznych jako tych wielokrotnego użytku, pomimo przedstawiania przez kontrolowanych przedsiębiorców dokumentacji potwierdzającej, że ich produkty nadają się do wielokrotnego użytku
- różnic w praktyce uznania produktów (opakowań) jako nadające się do wielokrotnego użytku pomiędzy poszczególnymi organami kontrolnymi.
Obecny stan prawny
- Zarówno Dyrektywa SUP, jak i Ustawa SUP, nie definiują pojęcia produktów wielorazowego użytku, które nie są objęte ograniczeniami wynikającymi z ww. Regulacji. Przepisy nie wskazują jasno jak oceniać czy dany produkt (opakowanie) spełnia przesłanki pozwalające na uznanie danego produktu lub opakowania za wielokrotnego użytku.
- Obowiązek udowodnienia powyższego spoczywa na przedsiębiorcy, który wprowadza dany produkt z tworzyw sztucznych do obrotu, zaś brak udowodnienia będzie prowadzić do ryzyka nałożenia na przedsiębiorcę dotkliwych kar - sięgających nawet pół miliona złotych . Przedsiębiorca nie ma jednak żadnego zestawu uniwersalnych wytycznych, które pomogłyby mu dokonać tej kluczowej oceny.
Praktyczne skutki obecnego stanu prawnego
- Brak jasnych wytycznych dla tej kwalifikacji może prowadzić do sytuacji, gdzie przedsiębiorcy będą kwalifikować swoje produkty, spełniające kryteria uznania za produkty wielokrotnego użytku, jako produkty jednorazowego użytku tylko po to, aby uniknąć ryzyka późniejszego zakwestionowania tej klasyfikacji przez organy kontrolne i nałożenia kar pieniężnych.
PZPTS apeluje o niezwłoczne rozpoczęcie szerokiego dialogu pomiędzy Ministerstwem Klimatu i Środowiska (MKiŚ), GIOŚ oraz innymi zainteresowanymi organami i podmiotami, we współpracy z przedstawicielami rynku zrzeszonymi w PZTPS. Dialog ma prowadzić do wypracowania wytycznych, które jasno określiłyby:
- jakie przesłanki musi spełnić produkt z tworzyw sztucznych, aby być kwalifikowany jako produkt wielokrotnego użytku w rozumieniu Ustawy SUP;
- jakimi dokumentami (w tym badaniami laboratoryjnymi i testami) powinien dysponować przedsiębiorca, aby wykazać wobec organu kontrolującego, że wprowadzany przez niego do obrotu produkt z tworzyw sztucznych jest wielokrotnego użytku i tym samym nie podlega Ustawie SUP.
Przyjęcie wytycznych dotyczących Ustawy SUP ułatwiłoby zainteresowanym przedsiębiorcom dostosowanie się do przepisów i zapewniłoby pewność obrotu. Zapobiegłoby to również zarzutom o niewdrożenie Dyrektywy SUP w Polsce. Wytyczne te byłyby także pomocne dla organów kontrolnych, takich jak WIOŚ i Inspekcja Handlowa, w zakresie kontroli przestrzegania przepisów przez wprowadzających produkty do obrotu oraz jednostki gastronomiczne i handlowe.
Dlatego PZPTS prosi o podjęcie dialogu w ww. zakresie i deklaruje pełną gotowość do zaangażowania się w prace nad wytycznymi.
