Biotworzywa rozwiązaniem polskiego kryzysu śmieciowego?

Gdy w ub. miesiącu przesłaliśmy do niemal wszystkich gmin w Polsce zapytanie dotyczące rodzaju prowadzonej zbiórki odpadów biogennych i zaopatrywania mieszkańców w kompostowalne worki na śmieci otrzymaliśmy sporo odpowiedzi, z których najbardziej zaskakuje ich różnorodność. Odpowiedzi nadal spływają, niemniej na podstawie uzyskanych danych łatwo można zauważyć, że pomimo zapisów ustawy, która jasno precyzuje, iż to "gmina ma zapewnić osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku (…) oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania", de facto w wyniku wprowadzenia ustawy za wywóz odpadów biodegradowalnych w aż 15 proc. gmin tymi odpadami "zarządzają" sami mieszkańcy, a w przypadku niemal 72 proc. gmin odpady te są pakowane w worki polietylenowe.

Tymczasem, gdyby dla odpadów, które mają zostać przetworzone w instalacjach biologicznych, zastosowano worki kompostowalne, wówczas - nawiązując do raportu Plastics Europe - część z ponad 5 mln ton dodatkowych odpadów tworzyw rocznie, które trafiają na wysypiska, a które można by poddać recyklingowi "mogłaby być wykorzystana do wytworzenia energii równoważnej 23 proc. ilości gazu importowanego z Rosji".

Jeżeli bowiem 3/4 gmin pobiera od mieszkańców odpady nadające się do biodegradacji w workach polietylenowych, to najczęściej takie tworzywo jest i tak na tyle zabrudzone, że nie nadaje się do ponownego użycia. Skoro w aż siedmiu krajach europejskich, które z sukcesem wprowadziły zakaz składowania tworzyw sztucznych okazało się, że w latach 2006-2012 ilość odpadów tworzyw sztucznych składowanych na wysypiskach spadła o 26 proc., a recykling i odzysk energii wzrosły odpowiednio o 40 proc. i 27 proc., to w jakim punkcie znajdują się polskie przepisy, które nie tylko zezwalają na mieszanie różnych rodzajów odpadów, to jeszcze poprzez niejednoznaczne opisy (mokre - suche) zezwalają ich producentowi - konsumentowi - na zagospodarowywanie odpadów we własnym zakresie? Są oczywiście wyjątki, jak np. Bielsko-Biała, gdzie mieszkańcy zostali pouczeni, iż co prawda „można kompostować odpady zielone w przydomowym kompostowniku (ale) jeśli w domu odpady ulegające biodegradacji gromadzone są w workach, należy używać worków ulegających biodegradacji. Worki te oznaczone są jako oksy-biodegradowalne lub bio. Często jednorazówki rozdawane w sklepach są biodegradowalne". Spory krok naprzód, ale to niestety wyjątek.

Przy okazji dotykamy delikatnego tematu jakim są nagminne oszustwa, wprowadzające w błąd oznaczenia, brak obowiązku nanoszenia na opakowanie informacji o możliwości i sposobie utylizacji jego odpadu, naginanie prawa, brak jego egzekwowania itd. Aktualnie dostępne rozwiązania zabezpieczające są relatywnie drogie, aby wprowadzać je na masową skalę, zatem innym sposobem, który działa w krajach rozwiniętych, jest certyfikacja produktów i producentów. Deklaracja bielskiego magistratu o możliwości użytkowania worków bądź toreb handlowych, na których producent umieścił nieprawdziwe dane mówiące o zdolności produktu do biodegradacji - a najczęściej jednak wykonanych ze zwykłego polietylenu - wynika z niewiedzy nt. specyfiki rynku worków na śmieci i foliówek, na którym istnieje zacięta walka, głównie o jak najniższą cenę. Papier (folia), jak wiadomo, wszystko przyjmie.

Wracając do odpowiedzi uzyskanych z gmin wynika bowiem, że gros z nich uzasadnia brak zaopatrywania mieszkańców w stosowne pojemniki tudzież worki DEKLARATYWNYM zobowiązaniem tych drugich do zagospodarowywania odpadów we własnym zakresie! Oczywiście należy zwrócić uwagę, że nasze pytanie dotyczyło głównie odpadów biopochodnych, ale w odpowiedziach płynących z gmin można doszukiwać się tzw. drugiego dna, szczególnie w konfrontacji z raportem NIK. Stwierdzono w nim bowiem, że co prawda większość gmin usuwa dzikie wysypiska na bieżąco, ale szybko powstają nowe, bo "brakuje m.in. stałych, rzetelnych kontroli".