Dekarbonizacja i konkurencyjność
"Kompas Konkurencyjności dla UE" wskazuje na wysokie ceny energii jako kluczową barierę dla rozwoju europejskiego przemysłu. Plan "Clean Industrial Deal" ma na celu stworzenie atrakcyjnych warunków dla produkcji w UE, w tym dla energochłonnych sektorów, takich jak chemia.
Ponadto kwestie te mają zostać uwzględnione w Affordable Energy Action Plan, poprzez szereg środków mających na celu zapewnienie zarówno gospodarstwom domowym, jak i przemysłowi lepszego dostępu do taniej energii.
Dla branży chemicznej szczególnie istotny będzie także pakiet dla przemysłu chemicznego, zapowiedziany przez Komisję na koniec 2025 r. Dokument ma mieć kluczowe znaczenie dla zapewnienia konkurencyjności przemysłu, a także ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska, biorąc pod uwagę również dostawy krytycznych chemikaliów.
Wśród podjętych przez Komisję tematów w Kompasie zwrócono uwagę również na kwestie związane z ETS i CBAM. Podkreślono, że Europa musi zwalczać ucieczkę emisji dwutlenku węgla ze swoich gałęzi przemysłu. Sytuacja energochłonnych gałęzi przemysłu objętych ETS oraz potrzeba zminimalizowania przypadków obchodzenia przepisów będą stanowić podstawę przyszłej rewizji CBAM. Komisja Europejska zapowiedziała również propozycję ustawy o gospodarce o obiegu zamkniętym.
- W ocenie PIPC rozszerzenie systemu EU ETS (EU ETS 2) na nowe sektory (transportowy, budownictwo i inne) wprowadzi dodatkowe obciążenie finansowe wynikające z konieczności rozliczania emisji w ETS2 i zakupu uprawnień na potrzeby tego rozliczenia. Wysoki poziom cen wymusi na przedsiębiorstwach działania zmierzające do przyśpieszenia transformacji w kierunku technologii niskoemisyjnych i odnawialnych źródeł energii. Jednocześnie ambitne cele klimatyczne UE powinny uwzględnić możliwości polskich przedsiębiorstw. W swoich politykach UE musi uwzględniać zróżnicowany miks energetyczny każdego z państw członkowskich oraz zadbać o solidarność w procesie transformacji. Kraje w dużym stopniu uzależnione od węgla lub innych paliw kopalnych stoją przed większymi wyzwaniami w dążeniu do systemów niskoemisyjnych niż państwa z rozwiniętą infrastrukturą odnawialną. Konieczne jest przyjęcie sprawiedliwego i realistycznego podejścia, umożliwiającego zróżnicowane ścieżki transformacji z uwzględnieniem skutków gospodarczych i społecznych w różnych regionach - podkreślił Bartosz Jagielski, Specjalista ds. Regulacji w Polskiej Izbie Przemysłu Chemicznego.
Wśród zapowiedzianych aktów i planów Komisji dla tego filaru znajdują się m.in.:
- Clean Industrial Deal i Action Plan on Affordable Energy [Q1 2025],
- Industrial Decarbonisation Accelerator Act [Q4 2025],
- Electrification Action Plan i European Grids Package [Q1 2026],
- Chemical industry package [Q4 2025],
- Rewizja CBAM [2025],
- Circular Economy Act [Q4 2026].
Zmniejszenie zależności i wzrost bezpieczeństwa
Kompas zakłada rozwój globalnych partnerstw handlowych, które pomogą UE w zabezpieczeniu dostaw surowców i czystych technologii. Ponadto w związku z sytuacją geopolityczną i agresją Rosji na Ukrainę Komisja przedstawi plan działania dotyczący zakończenia importu energii z Rosji.
W Kompasie zwrócono też uwagę na zmieniający się klimat. W związku z tym UE i państwa członkowskie muszą poprawić swoją odporność i zwiększyć gotowość, regularnie aktualizując oceny ryzyka klimatycznego i poprawiając odporność infrastruktury krytycznej. W tym celu zostanie przedstawiony m.in. European Climate Adaption Plan.
W kontekście bezpieczeństwa zaznaczono również konieczność sprostania wyzwaniom związanym z rosnącym niedoborem wody. Komisja Europejska przedstawi w tej sprawie European Water Resilience Strategy.
Wśród zapowiedzianych aktów i planów Komisji dla tego filaru znajdują się m.in.:
- Wspólna platforma do zakupu surowców krytycznych [Q2-3 2025],
- European Climate Adaption Plan [2026],
- Water Resilience Strategy [Q2 2025].
Uproszczenie regulacji
Obciążenie regulacyjne stało się hamulcem konkurencyjności Europy. Zgodnie z danymi przedstawiony przez Komisję dla dwóch na trzy przedsiębiorstwa obciążenie to jest główną przeszkodą dla długoterminowych inwestycji. Złożoność, różnorodność i czas trwania procedur administracyjnych i wydawania pozwoleń sprawiają, że Europa jest mniej atrakcyjną lokalizacją dla inwestycji w porównaniu z innymi regionami.
Opierając się na ustawie o zezwoleniach na energię odnawialną i Net Zero Industry Act, planowana ustawa Decarbonisation Accelerator Act ma rozszerzyć przyspieszone zezwolenia na więcej (np. energochłonnych) sektorów w okresie przejściowym. Komisja zapowiedziała również przedstawienie propozycji Wieloletnich Ram Finansowych.
