Polsko-norweskie konsorcjum ICENIL zajmie się wdrażaniem przyjaznych środowisku technologii energetycznych oraz zmniejszeniem zagrożeń chemicznych, wynikających ze złego zarządzania substancjami toksycznymi i odpadami przez zakłady przemysłowe. W skład konsorcjum wchodzi Międzynarodowe Centrum Bezpieczeństwa Chemicznego (ICCSS), Norweski Instytut Ochrony Powietrza (NILU) i NILU Polska oraz Centrum Energetyki Akademii Górniczo-Hutniczej.ICENIL łączy międzynarodowe doświadczenie instytucji, tworząc specjalistyczną platformę analityczno-naukową. W badaniach wykorzystywane będą pionierskie techniki badawcze i obliczeniowe, m.in. analiza zanieczyszczeń środowiska z kosmosu (obserwacja satelitarna) oraz modelowanie numeryczne klimatu i pogody, a także nowoczesna aparatura laboratoryjna.
- Działania ICENIL koncentrują się na analizie środowiskowej i ekonomiczno-społecznej proponowanych technologii - mówi ambasador Krzysztof Paturej, prezes Międzynarodowego Centrum Bezpieczeństwa Chemicznego i koordynator projektu. - Do naszych ekspertyz wykorzystujemy obserwatoria na Antarktydzie, Arktyce oraz w Norwegii, które na bieżąco analizują globalne zmiany klimatu oraz kierunki przemieszczania się toksycznych substancji. Aktywny monitoring emisji gazów oraz gospodarki chemikaliami i odpadami, prowadzi do zwiększenia wydajności ekologicznej inwestycji i w rezultacie do redukcji kosztów.
W 2015 roku z powodu złego zarządzania toksycznymi substancjami i chemikaliami doszło na świecie do szeregu poważnych awarii i skażeń środowiska. W grudniu w miejscowości Shenzen na południu Chin doszło do osunięcia milionów ton toksycznych odpadów połączonych z błotem. Fala zalała blisko 400 tys. metrów kwadratowych terenu niszcząc domy i fabryki. Władze Chin poinformowały, że przyczyną tragedii było przekroczenie limitu odpadów i przeciążenie gruntu.
Kilka miesięcy wcześniej w Tiencinie, również w Chinach, eksplodowało 700 ton silnie trującego cyjanku potasu. Składowana ilość substancji 70-krotnie przekraczała dopuszczalne normy, a siła wybuchu była równa detonacji 24 ton trotylu. W wyniku obu tragedii setki osób zostały poszkodowane, a tysiące ewakuowano.
ICENIL za pośrednictwem Międzynarodowego Centrum Bezpieczeństwa Chemicznego (ICCSS), na bieżąco analizuje sytuację Chin pod kątem zagrożeń chemicznych i aktywnie współpracuje z Chińską Federacją Przemysłu Naftowego i Chemicznego (CPCIF). W 2016 roku wdrożony zostanie pilotażowy Polsko-Chiński Program Lokalnej Świadomości (Local Awareness Program), którego celem jest zwiększenie bezpieczeństwa chemicznego w Chinach.
Uwagi wymaga również poziom bezpieczeństwa chemicznego w Polsce. W ciągu ostatniego roku doszło do szeregu poważnych skażeń wód (m.in. Wisły, Warty i Rzeki Głównej w Poznaniu), które wynikały z niewłaściwej utylizacji chemikaliów i odpadów.
Analogiczna sytuacja występuje w przypadku samego składowania niebezpiecznych materiałów. W Lubuskiem doszło do pożaru sortowni śmieci w wyniku czego nad okolicą unosił się toksyczny dym. Podobnie w woj. Lubelskim, gdzie spłonęło 1200 ton składowanych opon. W obu przypadkach stężenie trujących substancji w powietrzu było na tyle wysokie, że mieszkańcom polecono pozostać w domach.
Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), rocznie z powodu zatrutego powietrza umiera 7 milionów ludzi świecie – z tego 45 tysięcy w Polsce.
Na pilne rozwiązanie czeka składowisko w Karczach (woj. podlaskie), gdzie gromadzone od lat odpady nie są odpowiednio zabezpieczone i utylizowane. W ciągu doby na hałdy trafia nawet 50 razy więcej szkodliwych materiałów, niż przewiduje prawo - nawet 500 ton (zamiast 10 t). Proceder skutkuje brakiem odpowiedniej kontroli nad materiałami oraz nadmiernym zatruwaniem środowiska.
Dr Andrzej Jagusiewicz, dyrektor ds. bezpieczeństwa ekologicznego w ICCSS i były Główny Inspektor Ochrony Środowiska, zauważa, iż wielu katastrof chemicznych i zanieczyszczeń środowiska udałoby się uniknąć, gdyby zachowano odpowiednie procedury kontrolne i operacyjne. Jagusiewicz podkreśla, że w dobie globalizacji i postępującej industrializacji bezpieczeństwo chemiczne staje się równie istotne jak bezpieczeństwo ekologiczne.
