Firmy, które nie są w stanie we własnym zakresie zebrać i przekazać do recyklingu odpadów opakowaniowych mogą ciążące na nich obowiązki przekazać tzw. organizacji odzysku. W Polsce działa około 20 wyspecjalizowanych firm, z których większość zajmuje się odzyskiem i recyklingiem opakowań. Organizacje te prowadzą działalność w formie spółki akcyjnej, zaś ich kapitał zakładowy musi wynosić co najmniej 1 mln zł.
Analiza danych dokonana przez Monitor Unii Europejskiej pokazuje, że rocznie do NFOŚiGW z tytułu opłaty produktowej wpływa blisko 5 mln zł, z czego około 3 mln pochodzą z opłat za opakowania. Gminom środki przyznawane są proporcjonalnie, w zależności od osiąganych efektów.
W 2004 r. została wprowadzona nowelizacja „dyrektywy opakowaniowej". Z wymogów dyrektywy wynikało, że już w 2007 r. przynajmniej połowa opakowań wprowadzanych na polski rynek wraz z produktami nie ma prawa trafić na składowiska, a 25 proc. tych opakowań miało zostać poddanych recyklingowi. Tak się jednak nie stało. Do 2014 r. Polska ma osiągnąć jeszcze wyższe poziomy w tym zakresie m.in. recykling na poziomie minimum 55 proc. W związku z przełożeniem obowiązku odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych na przedsiębiorców, kluczowe będzie w najbliższych latach skuteczne egzekwowanie tych wymogów.
W chwili obecnej Ministerstwo Środowiska pracuje nad nowelizacją przepisów, która ma na celu zapewnienie respektowania wynikających z nich obowiązków. Nowa ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi ma wejść w życie z początkiem przyszłego roku. Planowane jest znaczne podniesie kar pieniężnych za nieprzestrzeganie postanowień ustawy, nawet do 500 tys. zł. Mają również zostać zwiększone kompetencje instytucji kontrolujących. Przejrzystość realizacji ustawowych obowiązków ma zapewnić rejestr prowadzony przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.
Szereg zmian przewidzianych jest również w odniesieniu do organizacji odzysku. Firmy te w ciągu czterech najbliższych lat będą zobowiązane do podniesienia kapitału zakładowego do 5 mln zł. Dodatkowo 5 proc. ze swoich przychodów będą musiały przeznaczyć na edukację społeczeństwa i przedsiębiorców w zakresie odpowiedzialności środowiskowej za opakowania.
Od 2010 r. zostanie również nałożony na organizacje odzysku obowiązek rejestracji w Europejskim Systemie Ekozarządzania i Audytu (EMAS). Ma to zapewnić transparentność środowiskową tego typu firm. Jak do tej pory wymóg ten spełniła tylko jedna organizacja odzysku, a mianowicie Eko Cykl Organizacja Odzysku - Wrocław.
Zdaniem wielu ekspertów z dziedziny gospodarowania odpadami, system gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi stworzony w Polsce siedem lat temu wciąż nie funkcjonuje tak jak powienien. Niedociągnięcia w tym zakresie powinny być jak najszybciej wyeliminowane, aby Polska mogła spełnić wymogi „dyrektywy opakowaniowej".
