Pomimo protestów przedsiębiorców zarówno Ministerstwo Środowiska jak i władza ustawodawcza nie pochyliły się nad problemem około 120 przedsiębiorców zajmujących się produkcją toreb z tworzywa sztucznego. Polski Związek Przetwórców Tworzyw Sztucznych, wspierany przez grupę producentów torebek, spotykał się z przedstawicielami Ministerstwa Środowiska i Ministerstwa Finansów wyjaśniając problem błędnej interpretacji przepisów UE ograniczających wyłącznie zużycie tzw. lekkich torebek z tworzywa sztucznego.
Dyrektywa UE natomiast promuje grubsze torby z tworzywa uznając je za najlepszą opcję środowiskową, jako bardziej ekologiczne niż na przykład torby bawełniane czy papierowe. Niestety wydaje się, że rządzący widzą tylko cyfry symulacji opłat, które rzekomo mają teraz lać się strumieniami do budżetu. Niestety błędy w założeniach i szacunkach zużycia toreb skoryguje rzeczywistość, tak jak w przypadku lekkich torebek, gdzie z projektowanych wpływów liczonych na ponad miliard złotych faktycznie wpłynęło tylko 60 milionów. Dzieje się tak ze szkodą zarówno dla przedsiębiorców jak i budżetu.
Polski Związek Przetwórców Tworzyw Sztucznych (PZPTS) zajął oficjalne stanowisko odnośnie projektu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie stawki opłaty recyklingowej do Ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi z późniejszymi zmianami.
Projekt rozporządzenia z dnia 1 sierpnia 2018 r. wprowadzający opłatę recyklingową w wysokości 0,20 zł na torby z tworzywa sztucznego (z wyłączeniem bardzo lekkich torebek foliowych) w obecnej wersji obejmuje również torby z tworzyw sztucznych o grubości powyżej 49 mikronów. Rozporządzenie ma wejść w życie 1 września br.
W opinii PZPTS projekt ma negatywny wpływ zarówno na środowisko jak i na działalność przedsiębiorstw. W związku z tym Polski Związek Przetwórców Tworzyw Sztucznych jest przeciwny wprowadzeniu opłaty recyklingowej od toreb powyżej 49 mikrometrów. Związek proponuje również odłożenie w czasie terminu wejścia w życie rozporządzenia do stycznia 2021 roku i poddanie analizie celowości rozporządzenia oraz jego wpływu na środowisko oraz budżet.
Jak to się zaczęło?
W 2015 roku Unia Europejska wydała Dyrektywę dotyczącą ograniczania określonych rodzajów handlowych toreb z tworzywa sztucznego, tzw. lekkich toreb o grubości od 15 do 49 mikrometrów i zobligowała państwa członkowskie do wprowadzenia regulacji zapewniających zmniejszenie zużycia tych toreb. Wobec toreb grubszych niż 49 mikrometrów nie wprowadzono żadnych restrykcji, gdyż spełniają one kryteria wielokrotnego użytku i zgodnie z wynikami badań są traktowane jako najmniej niekorzystne dla środowiska.
W 2017 roku Ministerstwo Środowiska wprowadziło ustawę nakładającą tzw. opłatę recyklingową na lekkie torby z tworzywa sztucznego, celem redukcji ich zużycia zgodnie z dyrektywą. Opłata została wprowadzona od 1 stycznia 2018 r.
Dyrektywa UE oparta jest na raporcie BIO Inteligence Service wykonanym na zlecenie Komisji Europejskiej ds. Środowiska. Obszerny raport, zawierający 133 strony, przedstawia pełną analizę zużycia toreb na zakupy w krajach członkowskich UE wraz z informacją jakiego rodzaju torby są przez konsumentów porzucane bez kontroli i trafiają do środowiska. Pomimo ich dalszej przydatności do użycia, torebki foliowe zamiast trafiać do recyklingu są pozostawiane w przypadkowych miejscach i mogą mieć negatywny wpływ na środowisko.
Zgodnie z raportem BIOIS najlepszą opcją środowiskową jest wielokrotne użycie toreb. Z tego powodu Komisja Europejska uznała, że użycie najbardziej popularnych tzw. lekkich torebek foliowych, uznanych za jednorazowe (nie ze względu na ich właściwości, lecz zwyczaje konsumentów) należy ograniczyć. Zarówno rekomendacje BIOIS, jak i dyrektywa UE wprowadzają ograniczenia dla torebek do 49 mikrometrów. Torby powyżej tej grubości nie są przedmiotem dyrektywy, ponieważ nie stwarzają zagrożenia środowiskowego. "Kraje, gdzie torby plastikowe wielokrotnego użytku są najbardziej rozpowszechnione nie raportują istotnych problemów z zaśmiecaniem(…). Grube torby z tworzyw sztucznych są najlepszą opcją środowiskową (…) ze względu na ich właściwości, o czym można się przekonać w praktyce" - informuje raport.
Torby z tworzyw sztucznych są znacznie bardziej trwałe i łatwiej je utrzymać w czystości niż torby bawełniane, czy papierowe. Poza tym produkcja toreb z materiałów innych niż tworzywa generuje znacznie wyższy ślad środowiskowy w fazie pozyskania surowców, produkcji i transportu.
"Wpływ na środowisko jest silny w przypadku toreb bawełnianych ponieważ wymagają znacznych ilości wody i chemikaliów do produkcji (…) Torby papierowe mają znacznie silniejszy wpływ środowiskowy niż jednorazowe torby z tworzywa sztucznego w większości kategorii wpływu środowiskowego oprócz zaśmiecania" - czytamy w raporcie.
W świetle analiz zawartych w raporcie BIOIS, ograniczenie stosowania toreb wielorazowych z tworzyw sztucznych i uprzywilejowanie innych materiałów będzie miało w rezultacie negatywny wpływ na środowisko.
Istotne jest także, że w produkcji toreb foliowych wykorzystuje się jednorodny polimer łatwy do recyklingu, w wyniku czego torby foliowe doskonale nadają się do odzysku i dzięki temu spełniają kryteria GOZ. Zwiększanie udziału materiału wtórnego w torbach wprowadzanych na rynek mogłoby być ważnym elementem kreowania warunków dla gospodarki obiegu zamkniętego i ochrony środowiska.
