Tworzywo PET (politereftalan etylenu) jest jednym z najczęściej stosowanych materiałów do produkcji opakowań. Ceniony za lekkość, wytrzymałość i przejrzystość, PET stał się nieodłącznym elementem nowoczesnego przemysłu opakowaniowego. Kluczową zaletą tworzywa jest wysoka recyklowalność - PET można wielokrotnie przetwarzać i ponownie wykorzystywać, co czyni go materiałem o dużym potencjale w gospodarce o obiegu zamkniętym.
Początkowo proces recyklingu butelek PET polegał głównie na tzw. downcyclingu, czyli przetwarzaniu PET na produkty o niższej wartości. Obejmowało to produkcję włókien poliestrowych, które wykorzystywano do wytwarzania dywanów, odzieży (np. polaru), taśm opakowaniowych oraz elementów konstrukcyjnych, takich jak płyty i meble ogrodowe. Dopiero rozwój technologii bottle-to-bottle umożliwił zamknięcie pętli recyklingu. Jedną z pionierskich firm w tej dziedzinie była szwajcarska firma Erema, która opracowała zaawansowane systemy recyklingu - takie jak Vacurema - pozwalające na przetwarzanie PET w jakości nadającej się do kontaktu z żywnością.
Do produkcji butelek do kontaktu z żywnością rPET jest stosowany od około 2008 r., kiedy to Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności EFSA zatwierdził jego wykorzystanie w opakowaniach na żywność. Aby rPET mógł być stosowany w takim celu, musi spełniać rygorystyczne wymogi bezpieczeństwa, w tym odpowiednią czystość i jakość, oraz być wytwarzany w instalacjach zatwierdzonych przez EFSA.
rPET może zawierać zanieczyszczenia pochodzące z procesu recyklingu, takie jak kleje, barwniki i farby z etykiet oraz opakowań źródłowych. Możliwe są również zanieczyszczenia metalami ciężkimi, a śladowe ilości innych tworzyw, takich jak PVC, mogą prowadzić do wydzielania szkodliwych substancji, np. benzenu. Dlatego materiały te muszą spełniać określone limity migracji globalnej i specyficznej, aby upewnić się, że materiały użyte do produkcji opakowań spełniają wymagania bezpieczeństwa i nie przenikają do żywności w ilościach przekraczających ustalone limity.
W ostatnich latach światowi potentaci w branży spożywczej i napojowej zaczęli przyzwyczajać nas do pojawiających się na rynku butelek PET zawierających rPET. Konsumenci bardzo szybko przyjęli do wiadomości, że butelka PET może, a nawet powinna zawierać materiały pochodzące z recyklingu odpadów poużytkowych. W ostatnich latach pojawił się istny wysyp wiadomości o aplikacjach wykorzystujących recyklaty. Przykładem na naszym rodzimym rynku może być Nałęczowianka, marka należąca do firmy Nestlé Waters Polska, która w zeszłym roku wprowadziła na polski rynek butelki o pojemności 1 litra wyprodukowane w 100% z rPET.
Zastanówmy się, czy stosowanie 100% rPET w butelkach jest rzeczywiście powszechną praktyką, czy może bardziej działaniem marketingowym mającym na celu wyróżnienie się na rynku i budowanie wizerunku ekologicznego.
UE: 25% rPET w butelkach od 2025 r.
Zacznijmy od przypomnienia, że już za kilka tygodni - wraz z początkiem 2025 r. - wchodzi w życie kolejne wymaganie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904, znanej jako dyrektywa SUP (Single-Use Plastics). Mowa o wyznaczonym celu zawartości 25% tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w butelkach PET. Zgodnie z dyrektywą, do 2025 r. każda plastikowa butelka PET o pojemności do 3 litrów powinna zawierać minimum 25% recyklatu, a do 2030 r. jego udział powinien wynosić 30% we wszystkich butelkach z tworzyw sztucznych. Przepis ten będzie dotyczył producentów oraz importerów napojów w takich opakowaniach. Butelki PET na kosmetyki i chemię gospodarczą nie są objęte tymi wymaganiami (a właściwie dlaczego?).
Jedną z wiodących firm oferujących granulat rPET w Polsce jest należąca do Grupy Alpla firma PRT Radomsko, która w 2020 r. zainstalowała nową linię do wytłaczania austriackiej firmy Starlinger, zwiększając moce produkcyjne do 30 tys. ton regranulatu rPET rocznie. Firma podjęła decyzję o dalszej rozbudowie zakładu w 2025 r. i zwiększeniu produkcji rPET do 54 tys. ton. Całkowita roczna zdolność produkcyjna wszystkich własnych i współpracujących zakładów zajmujących się recyklingiem wynosi około 266 tys. ton dla rPET.
W przypadku butelek PET dodanie recyklatu odbywa się podczas wtrysku preformy PET, która jest półproduktem, z którego później wydmuchiwane są butelki. Podstawową metodą stosowaną od wielu lat jest mieszanie granulatu pierwotnego z recyklatem w odpowiednich proporcjach.
W ostatnich latach pojawiło się alternatywne rozwiązanie w postaci granulatów SPS (ang. Single Pellet Solution) wyprodukowanych w taki sposób, że zawierają w sobie odpowiednią domieszkę recyklatów. Wymóg dyrektywy UE dotyczy całej butelki, w tym nakrętki i etykiety, dlatego zastosowanie granulatu SPS o zawartości 30% rPET daje gwarancję spełnienia 25% w całym opakowaniu.
