Wyroby gumowe przeznaczone do kontaktu z żywnością - przegląd regulacji prawnych

Wspólny Rynek Południa - MERCOSUR

Wspólny Rynek Południa (MERCOSUR, hiszp. Mercado Común del Sur) to międzynarodowa organizacja gospodarcza powołana w 1991 r., której pełnoprawnymi członkami są obecnie Argentyna, Brazylia, Paragwaj i Urugwaj. Państwami stowarzyszonymi - korzystającymi ze strefy wolnego handlu, ale niebiorącymi udziału w unii celnej - są Chile, Boliwia, Peru, Ekwador, Surinam, Gujana oraz Kolumbia. W regionie MERCOSUR wytyczne dotyczące materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością są bardzo zbliżone do postanowień amerykańskiej FDA oraz regulacji europejskich.

Specyficzne wymagania dla gumy zostały zawarte w rezolucji MERCOSUR GMC 54/97 i są one implementowane w krajach członkowskich. Oprócz szczególnych wymagań, określony jest w nich limit migracji dla substancji niebezpiecznych wynoszący 8 mg/dm2 powierzchni i 50 mg/kg płynu modelowego. W przypadku elastomerowych materiałów do kontaktu z żywnością limity migracji dotyczą N-nitrozoamin, pierwszorzędowych amin aromatycznych, N-alkiloaryloamin i drugorzędowych amin alifatycznych lub cykloalifatycznych.

Wykaz substancji dozwolonych w artykułach gumowych mających kontakt z żywnością można pobrać z sieci (GMC 28/99). Oprócz dodatków wymienionych w uchwale można również stosować dodatki znajdujące się na pozytywnej liście dla tworzyw sztucznych (GMC 39/19) – szczegółowy spis także bez trudu odnajdziemy w zasobach internetu. W Brazylii rezolucje GMC 54/97 i 28/99 dotyczące materiałów elastomerowych są skonsolidowane w rozporządzeniu RDC nr 123 z dnia 19 czerwca 2001 r.

Chiny

Stosowanie materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, w tym gumy, reguluje w Chinach ustawa o bezpieczeństwie żywności (przyjęta na VII sesji XI Stałego Komitetu Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych ChRL 28 lutego 2009 r., zmieniona podczas XIV Sesji XII Stałego Komitetu Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych ChRL 24 kwietnia 2015 r.). Na rynku chińskim obowiązują także specjalne normy GB, czyli guobiao. W przypadku gumy są to normy:

  • GB 4806.11-2016 Krajowy standard bezpieczeństwa żywności - materiały i produkty gumowe mające kontakt z żywnością
  • GB 4806-2-2015 Krajowy standard bezpieczeństwa żywności - smoczki do butelek
  • GB 4806.6-2016 Krajowy standard bezpieczeństwa żywności - żywice polimerowe do kontaktu z żywnością
  • GB/T 40126-2021 Ciekłe kauczuki silikonowe - zastosowanie do smoczków dziecięcych.

Norma GB 4806.11-2016 odnosi się do materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, w których głównymi surowcami są: kauczuk naturalny, kauczuki syntetyczne (w tym wulkanizowane elastomery termoplastyczne) oraz kauczuki silikonowe. Zostały w niej określone wymagania sensoryczne oraz limity migracji całkowitej substancji niebezpiecznych, które wynoszą 10 mg/dm2 powierzchni i 60 mg/kg płynu modelowego. Zawartość metali ciężkich w 4% roztworze kwasu octowego po półgodzinnej ekstrakcji próbki w 60°C, w przeliczeniu na ołów, nie może przekroczyć 1 mg/kg.

Norma GB 4806-2-2015 określa wymagania higieniczne dla smoczków gumowych do karmienia i napojów oraz metody ich testowania. Dotyczy ona wyrobów z kauczuku naturalnego, syntetycznego kauczuku izoprenowego oraz kauczuków silikonowych ze specyficznymi dodatkami. Jej zakres nie obejmuje smoczków niemowlęcych do ssania - odnosi się do nich norma GB/T 40126-2021, która jest powiązana z pozostałymi wymienionymi normami. Określa ona klasyfikację i oznaczenie, wymagania techniczne, metody badań, zasady kontroli, opakowania, oznaczenia, transport i przechowywanie ciekłych kauczuków silikonowych do produkcji smoczków używanych przez niemowlęta i małe dzieci oraz innych podobnych artykułów.

Wśród wymienionych norm znajduje się norma GB 4806.6-2016 dotycząca żywic polimerowych, a to z tego powodu, że obejmuje ona swoim zakresem niewulkanizowane elastomery termoplastyczne.

Główną chińską normą dotyczącą substancji mających kontakt ze środkami spożywczymi jest krajowa norma bezpieczeństwa żywności odnosząca się do stosowania środków pomocniczych w materiałach i wyrobach do kontaktu z żywnością – GB 9685-2016. Jest ona bardzo obszerna. Wymieniono w niej ponad 170 dodatków dopuszczonych do użycia w produkcji materiałów i wyrobów gumowych przeznaczonych do kontaktu z artykułami spożywczymi oraz wymagania dotyczące ich stosowania. Na liście nie znalazły się przyspieszacze wulkanizacji takie jak: dibutyloditiokarbaminian cynku (CAS No. 136-23-2), N-cykloheksylo-2-benzotiazolosulfonamid (95-33-0), tetrasiarczek dipentametylenotiuramu (120-54-7), disiarczek tetrametylotiuramu (97-74-5), 2-merkaptobenzotiazol (149-30-4), sól cynkowa 2-merkaptobenzotiazolu (155-04-4).

Należy podkreślić, że władze Chin starają się dostosować system bezpieczeństwa żywności do norm obowiązujących na wysoko rozwiniętych rynkach, mając w pamięci bolesne doświadczenia po aferze z zatrutym melaminą mlekiem w proszku w 2008 r. Oczywiście stosowne przepisy istniały wcześniej, jednakże ten przypadek masowego zatrucia wykazał wady przyjętego systemu i potrzebę jego głębokiej reformy.