20 kwietnia 2021 r. w ramach wydarzenia online Innoform przeznaczonego dla branży narzędziowo-przetwórczej odbyła się konferencja międzynarodowa, której jeden z paneli dyskusyjnych poświęcony został zagadnieniom ekoprojektowania i gospodarki o obiegu zamkniętym w kontekście wyzwań dla wspomnianego sektora.
Ostatnie kilkanaście miesięcy to dla branży przetwórstwa tworzyw sztucznych nie tylko konsekwencje zawirowań w gospodarce będące następstwem obostrzeń związanych z epidemią COVID-19, ale również (a może przede wszystkim) głęboka dyskusja dotycząca negatywnego wpływu odpadów na stan środowiska naturalnego. W efekcie mamy do czynienia nie tylko z zupełnie nowym podejściem Unii Europejskiej do kwestii zarówno tworzyw sztucznych jak i odpadów, ale też generalnie z promowaniem przez Unię przejścia od gospodarki liniowej do modelu gospodarki o obiegu zamkniętym. Do głównych aktorów tego procesu transformacyjnego należą z pewnością tworzywa sztuczne, najbardziej powszechny surowiec służący do wytwarzania większości wyrobów codziennego użytku.
Nie zawsze jednak odgrywają one rolę negatywną. We wszystkich dokumentach, poruszających kwestie nowych regulacji, tworzywa sztuczne są wymieniane jako materiał bardzo istotny dla współczesnej gospodarki, bez którego trudno byłoby się obejść. Do najważniejszych zagadnień w kontekście tworzyw sztucznych należą z pewnością Plastic Levy - opłata z tytułu tworzyw sztucznych niepoddanych recyklingowi, Green Deal, dyrektywa Single Use Plastics oraz inicjatywa Circular Plastics Alliance. Tym czterem aktualnym kwestiom została więc poświęcona prelekcja, którą podczas II panelu konferencji wygłosił Robert Szyman, dyrektor generalny Polskiego Związku Przetwórców Tworzyw Sztucznych.
Plastic Levy w budżecie UE 2021-2027
W lipcu 2020 r. państwa członkowskie UE, przy wsparciu Parlamentu Europejskiego, zgodziły się na nałożenie „podatku” na niepoddane recyklingowi opakowania z tworzyw sztucznych. Założono, że łącznie wkłady krajowe powinny generować około 6,6 mld euro rocznie dla budżetu UE.
Chociaż część mediów donosi, że Komisja Europejska przedstawiła podatek jako „wkład do budżetu UE mający zachęcić państwa członkowskie do zwiększenia recyklingu odpadów z tworzyw sztucznych”, europejscy przedstawiciele przemysłu tworzyw sztucznych ostrzegają, że może on mieć wręcz odwrotny skutek. Dalsze środki fiskalne nie są najskuteczniejszym narzędziem stymulującym innowacje i inwestycje potrzebne do osiągnięcia zamierzonych celów politycznych Zielonego Ładu [1]. W ocenie Roberta Szymana, podatek służy dofinansowaniu budżetu UE na odbudowę i wzrost konkurencyjności gospodarki UE.
15 grudnia ub.r. Komisja Europejska opublikowała decyzję ws. tej opłaty, nazwanej Plastic Levy. Komisja zdecydowała o zastosowaniu jednolitej stawki opłaty dla wszystkich krajów UE. Państwa członkowskie zapłacą 0,80 euro za każdy kilogram masy odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych wytworzonych w danym kraju, która nie została poddana recyklingowi. Plastic Levy obowiązuje od 1 stycznia 2021 r. i ma charakter retroaktywny. Oznacza to, że niezależnie od terminu przyjęcia unijnej decyzji przez dany kraj członkowski, opłata naliczy się automatycznie od początku roku.
W kwestii nowej kategorii dochodów budżetu UE pojawiło się wiele informacji, bardzo często sprzecznych lub po prostu niezgodnych z prawdą. Jeżeli chodzi o opłatę Plastic Levy, to należy jeszcze raz jasno podkreślić, że nie oznacza ona wprowadzenia unijnego „podatku od plastiku”. Nowa kategoria dochodów budżetu UE nie stanowi też w całości dodatkowego obciążenia dla Polski (w przypadku niewprowadzenia opłaty od plastiku, część tej kwoty i tak zostałaby poniesiona przez Polskę zgodnie z udziałem PL w DNB UE). Wpłata dokonywana będzie z budżetu państwa przez Ministerstwo Finansów, tak jak odbywa się to do tej pory w odniesieniu do pozostałych elementów składki członkowskiej. MF podkreśla, że utworzenie nowej kategorii dochodów budżetu UE nie oznacza wprowadzenia unijnego podatku od plastiku oraz nałożenia bezpośrednio na konsumentów lub producentów plastiku nowych obowiązków lub obciążeń fiskalnych. Wiceminister finansów Piotr Patkowski oznajmił, że nowy zasób własny ma zachęcać państwa członkowskie do zwiększania poziomu recyklingu odpadów z tworzyw sztucznych lub/i zmniejszać ilość odpadów nieprzetworzonych, celem ograniczenia negatywnych skutków wpłaty od plastiku dla budżetów państw członkowskich [2], co wydaje się być swobodną interpretacją.
Na wykresie przedstawiono poziom recyklingu odpadów opakowaniowych, gdyż opłata Plastic Levy dotyczy niezagospodarowanych odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych.
